bywajtu

Senne włoskie miasteczko, zamieszkane raptem przez 3 500 mieszkańców, skrywa tajemnicę wielkiej przeszłości. Napotykane na każdym kroku zabytki, wpis do listy UNESCO czy jedno z największych na świece muzeów starożytnego Rzymu zupełnie nie pasują do współczesnego obrazu małej i cichej Akwilei. 

Bazylika patriarchalna w Akwilei G.dallorto; http://en.wikipedia.org/wik... Bazylika patriarchalna w Akwilei (G.dallorto; http://en.wikipedia.org/wik...)

Do celów wojskowych

Gdy w 180 r. p.n.e. Rzymianie założyli tutaj swoją kolonię, miała ona spełniać funkcję czysto wojskowe. Akylis, jak nazwano pierwotnie fort, miał ochraniać północno-wschodnie pogranicze sprzymierzonego z Rzymem plemienia Wenetów przed napadami Karnów i Histrów. Być może kolonia została założona na terenie istniejącej już wcześniej osady galijskiej, ostateczną odpowiedź skrywa wciąż ziemia.

Szlak bursztynowy

Wkrótce okazało się, że miejsce jest niezwykle atrakcyjne dla handlu, zwłaszcza iż Akwileja stała się punktem docelowym szlaku bursztynowego. Obok kolonistów rzymskich zaczęły się osiedlać  inne ludy, przekształcając jednoznacznie dawny fort w miasto. Za triumwiratu Nasici – Flaminiusa – Acidinusa Akwileja otrzymała prawa łacińskie, a w 90 r. p.n.e. status municypium.

Na rozstaju

W 173 r. Akwileję połączono drogą z Bolonią, w 148 r. p.n.e. po przez Via Postumia z odległa Genuą a w 132 r. z Ariminium i wschodnim wybrzeżem Italii. Przełomowym momentem w dziejach miasta  było odkrycie obfitych złóż złota (koło obecnego Klagenfurtu), co w połączeniu ze strategicznym położeniem na skrzyżowaniu szlaków handlowych otworzyło okres wielowiekowej prosperity.

To tutaj warsztaty produkowały słynne rzymskie uzbrojenie. MatthiasKabel; http://en.wikipedia.org/wik... To tutaj warsztaty produkowały słynne rzymskie uzbrojenie. (MatthiasKabel; http://en.wikipedia.org/wik...)

Przemysł

W czasach cesarskich Akwileja zaczęła także funkcjonować jako ważny ośrodek przemysłowy. Ponieważ w Cesarstwie brakowało dobrej jakości żelaza, sprowadzano je tutaj z Barbaricum, m.in. z naszego Mazowsza czy rejonu Gór Świętokrzyskich, gdzie rozległe pola pieców dymarkowych wytwarzały tysiące ton tego surowca. Właśnie w Akwilei  wytwarzano z niego broń dla legionów czy potrzebne przedmioty metalowe.

Mozaika

Jako jeden z głównych ośrodków ekonomicznych wieloetnicznego imperium, miasto skupiło mieszkańców wielu narodowości – ludy Italii, Celtowie, Illirianie, Grecy, Egipcjanie, Żydzi czy Syryjczycy. Szczególnie zapamiętani zostali Żydowscy rzemieślnicy, specjalizujący się w produkcji artystycznego szkła i złotnictwie.

Mozaika wczesnochrześcijańska przedstawiająca Dobrego Pasterza, Bazylika Patriarchalna w Akwilei. Sailko; http://it.wikipedia.org/wik... Mozaika wczesnochrześcijańska przedstawiająca Dobrego Pasterza, Bazylika Patriarchalna w Akwilei. (Sailko; http://it.wikipedia.org/wik...)

Na linii frontu

W 167 r., podczas wojen z germańskimi Markomanami, miasto znalazło się w bezpośrednim zagrożeniu. Gdy się okazało, że podczas długotrwałego pokoju zaniedbano jego fortyfikację, cesarz  Marek Aureliusz poprzez imponującą rozbudowę uczynił z niego główną fortecę przeciw najazdom barbarzyńskim z północnego-wschodu. Akwileja liczyła już wtedy ponad 100 000 mieszkańców, w tym wielu wyspecjalizowanych rzemieślników i kupców.

Miasto było świadkiem śmierci kilku cesarzy - w 238 r. pod jego murami zamordowano wyniesionego przez wojsko Maximinusa Thraxa, a  w 340 r. zginął tutaj w bratobójczej walce Konstantyn II.

Nr 9

Nawet w IV w., czasach upadku gospodarki Rzymu, miasto utrzymało znaczenie. W czasach Konstantyna ustanowiono tutaj port floty wojennej, siedzibę Correctora Venetiarum et Histiarum oraz mennice bijące licznie znajdowane do dzisiaj monety. Zbudowano także pałac cesarski, w którym często rezydowali cesarze strzegący północnego Limesu imperium. Gdy pod koniec IV w. Ausoniusz tworzy listę największych miast świata, Akwileja zajmuje miejsce 9 po Rzymie, Mediolanie, Konstantynopolu, Kartadze, Antiochii, Aleksandrii, Trierze i Kapui.

Imię śmierci

Bogactwo jednego z ostatnich prosperujących miast imperium ściągnęło na nie uwagę barbarzyńców. W 401 r. Akwileję obległ Alaryk z Wizygotami, a w 452 r. Attyla zdobył miasto, splądrował i zniszczył do szczętu, tak iż powracający uchodźcy nie mogli niekiedy go odnaleźć. Wówczas wielu mieszkańców Akwilei znalazło schronienie na okolicznych lagunach, dając początek przyszłej Wenecji i Grado.

Pod butem Dożów

W X w. na mieszkańców odbudowującego się miasta spadły najazdy Madziarów (Węgrów), którzy przypominając Hunów budzili powszechne przerażenie. W XI w. wzrosła władza patriarchy, który złupił Grado, zaanektował okoliczne Friuli i otrzymał od cesarza tytuł feudalny. Dzięki łupom i sprawnej polityce miasto odżyło, przebudowano nawet katedrę. Szczyt potęgi święciło w XIV w., jednakże w 1420 r. Wenecjanie pokonali ostatecznie opór patriarchy i zaanektowali jego ziemię.

Habsburgowie

W 1509 r. podczas wojny o Ligę z Cambrai miasto przeszło w ręce Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a  w 1512 r. włączono je do Prowincji Austriackiej imperium Habsburgów. Nie licząc krótkiego epizodu Napoleońskiego, Akwileja powróciła do Italii dopiero po I wojnie światowej, kiedy Cesarstwo Habsburgów upadło a zwycięskie wojska włoskie zaanektowały całą prowincję Friuli.

  Kolumnada z dawnego forum, ślad rzymskiej świetności miasta. Zumzum ; http://en.wikipedia.org/wik... Kolumnada z dawnego forum, ślad rzymskiej świetności miasta. (Zumzum ; http://en.wikipedia.org/wik...)

• Mozaika wczesnochrześcijańska, Bazylika Patriarchalna w Akwilei ho visto nina volare (CC BY-SA 2.0) http://www.flickr.com/photo... Mozaika wczesnochrześcijańska, Bazylika Patriarchalna w Akwilei (ho visto nina volare (CC BY-SA 2.0) http://www.flickr.com/photo...)