13 osób
Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
Cytryny i limetki pomogły Brytyjczykom w podboju świata
W 1740 roku Wielka Brytania znajdowała się w stanie wojny z Hiszpanią. Składająca się z dziewięciu statków flota komodora George'a Ansona wyruszyła na Pacyfik, by zaatakować tam hiszpańskie posiadłości. Wyprawa zakończyła się w 1744 r. po opłynięciu całej kuli ziemskiej – z 1854 członków załóg do portu wróciło zaledwie 188. Zdecydowaną większość zmarłych stanowiły wcale nie ofiary hiszpańskich dział, tylko szkorbutu, choroby wywołanej niedoborem witaminy C w pożywieniu.
W owych czasach pojęcie „witamina” w ogóle nie było znane, choć niektórzy wiedzieli już, że owoce cytrusowe działają prewencyjnie na szkorbut. Brytyjska marynarka nie zawracała sobie tym jednak głowy, a oficerowie twierdzili, że zbytnia dbałość o pożywienie prowadzi do.. upadku ducha i zniewieścienia marynarzy.
Do przełomu w tej sprawie doprowadził chirurg Królewskiej Marynarki Brytyjskiej James Lind. Przeprowadził on jeden z pierwszych eksperymentów klinicznych w dziejach medycyny, badając wpływ cytrusów na stan zdrowia. Na okręcie, którym płynął w 1747 r., szkorbut pojawił się po 2 miesiącach podróży. Lind zebrał grupę 12 marynarzy chorych na szkorbut i podzielił ich na 6 grup po dwie osoby. Wszyscy dostawali takie samo pożywienie, ale każda grupa próbowała innego “lekarstwa”: cydru, witriolu, octu, wody morskiej, pasty z przypraw i herbaty jęczmiennej oraz cytryn i pomarańczy. Po sześciu dniach ostatnia grupa zjadła wszystkie cytrusy na pokładzie, ale jej rezultat był świetny: jeden marynarz zupełnie wyzdrowiał i wrócił do służby, a drugi był prawie zdrowy. W innych grupach efektów nie było, jedynie ci, którym dawano witriol, poczuli się trochę lepiej.
Lind opuścił wkrótce marynarkę, a w 1753 r. opublikował “Traktat o leczeniu szkorbutu”. Co ciekawe, ani on sam, ani inni lekarze brytyjskiej marynarki nie uznawali jego testu za w pełni przekonujący i oficjalnie zalecano stosowanie różnych środków: witriolu, syropu z wygotowanych cytrusów i brzeczki – półproduktu stosowanego przy produkcji piwa. Na szczęście wśród oficerów i marynarzy rozniosła się pogłoska, że „najlepsze są świeże cytryny”. W 1794 r. załodze statku „Suffolk” odbywającego 23-tygodniowy rejs do Indii podawano dziennie małą porcję soku. Wynik był wspaniały, gdyż prawie nikt nie zachorował. Wkrótce potem dowództwo marynarki rozkazało podawać sok załogom wszystkich jednostek.
Ponieważ w brytyjskich posiadłościach więcej było upraw limetek i były one tańsze, po 1800 r. zastąpiono nimi cytryny. Regularne podawanie soku z witaminą C świetnie wpłynęło na stan brytyjskich załóg. Cytrusy walnie przyczyniły się do budowy brytyjskiego imperium kolonialnego w XIX wieku.
-
Język ze zmianami szkorbutowymi
(CDC - Public Health Image Library/Wikipedia)
Spieszę z odpowiedzią. Na 100 g produktu surowego, bez skórki, zawartość witaminy C wynosi kolejno:
- cebula: 7,4 mg,
- limonka: 46 mg,
- cytryna: 53 mg.
Łatwo zatem obliczyć, że dla zaspokojenia potrzeb witaminy C potrzbne jest kolejno 6 i 7 razy więcej cebuli niż limonki i cytryny.
Trzeba pamiętać, że szkorbut jest objawem ekstremalnej awitaminozy, więc nawet tak mała dawka jest wystarczająca. Zaleca się natomiast spożywanie 45 do 90 mg witaminy C na dobę.
Czyżby i Brytyjczycy nie lubili cebuli? Bo przecież była ona znana od dawna, znane były też jej właściwości lecznicze. Do Brytanii (ale też do Germanii) wozili je już Rzymianie. Zresztą pierwsi osadnicy angielscy zabrali ze sobą cebulę do Ameryki na statku Mayflower na początku XVII wieku. Widocznie jednak nie widzieli w niej środka na szkorbut, skoro nawet Lind w swoim eksperymencie po nią nie sięgnął.
Niektórzy Brytyjczycy wiedzieli, ale się to jakoś nie rozpowszechniło. Słynny kapitan James Cook kazał podawać swoim marynarzom cebulę i podczas postojów w portach kupował jej zapasy jako środek na szkorbut. Ale, jak wiadomo, Cook został w 1779 r. zabity i zjedzony przez hawajskich wyspiarzy. Może gdyby nie zginął, zdążyłby rozpropagować cebulę w marynarce? Kto wie..
No właśnie, dlaczego też nie siegnął po inne owoce i warzywa, ktore zawierają nawet wiecej tej witaminy niż cytrusy, a siegnął po np. ocet? W ogóle, w tym spisie porównywanych w eksperymencie produktów cytrusy są jedynymi przedstawicielami owoców i warzyw. Dziś oczywiście jesteśmy o wiele mądrzejsi, bo wiemy, że w porzeczkach czy truskawkach jest nawet więcej witaminy C niż w cytrynie. Ok, XVIII-wieczni Anglicy mogli o tym nie wiedzieć, ale mimo to ten cały eksperyment Linda wydaje mi się nader podejrzany.
Z ziemniakami mógł byc kłopot z tym, że nie je sie ich na surowo. Co innego cebule, smakują na ...
Pokaż więcej
W budowie piramid pomogła woda 
Masala chai 
Kryty Bazar 
Starka 
Z Janem Olbrachtem