Historia Cywilizacji
13 osób
Moderatorzy:
    pioter MarcinSz.
Autorzy strony:
    Agata pinot pioter Atavus Ola MarcinSz. WiktorOnoff

Ustawienia strony:

Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
RSS RSS
Zarejestruj się

26/04/14 od MarcinSz.
W temacie: Polska nowoczesna, Polska zacofana

Jak dżuma pomogła Królestwu Polskiemu

Z szacunków demograficznych wynika, że w 1340 roku Europę zamieszkiwało około 75 milionów ludzi. Zaludnienie było bardzo nierównomierne – największym mogły poszczycić się Francja, Nadrenia i państewka północnych Włoch, najmniejsze występowało w Skandynawii i Europie środkowo-wschodniej. Liczbę ludności ówczesnej Francji szacuje się na około 19 milionów, tymczasem ziemie polskie zamieszkiwało zaledwie 1,6 mln, a jeśli odejmiemy coraz mocniej ciążący ku Czechom Śląsk – pozostanie nam tylko 1,25 miliona. Do danych liczbowych z tych zamierzchłych czasów trzeba podchodzić z dużą ostrożnością, niemniej jednak historycy są zgodni, że dysproporcje pomiędzy Zachodem i Wschodem kontynentu były ogromne. Polska była peryferią Europy, na co demografia miała zasadniczy wpływ.

Do zasadniczej zmiany tej sytuacji doszło w latach 1348-49 -za sprawą tlenowych pałeczek Yersinia pestis z rodziny enterobacteriaceae. To wyjątkowe paskudztwo, przywleczone do Europy przez marynarzy, wywołało w zachodniej części kontynentu epidemię dżumy na niewyobrażalną dziś dla nas skalę. Według ostrożnych szacunków zginęła jedna trzecia ludności Zachodu, ale niektórzy podają nawet, że aż połowa.

Europie środkowo-wschodniej ta katastrofa została oszczędzona, choć dżuma dotarła i tutaj. Jako przyczynę podaje się różnice pomiędzy stopniem rozwoju społeczno-gospodarczego w obu częściach kontynentu. Zachód był znacznie bardziej zurbanizowany, a przeludnione miasta, w których panowały fatalne warunki sanitarne, stały się łakomym kąskiem dla Yersinia pestis. Kraje zachodnie przechodziły w dodatku kryzys ekonomiczny. Okazało się bowiem, że przy ówczesnych technikach uprawy rolnicy nie są w stanie wyprodukować wystarczającej ilości pożywienia dla siebie i dla gwałtownie rosnącej liczby mieszkańców miast. Pojawił się głód, a wygłodzone organizmy były szczególnie podatne na atak zarazków.

Dzięki swemu zacofaniu nasza część Europy w dużej mierze uniknęła tych perturbacji. W drugiej połowie XIV w. szybko goniła Zachód pod względem demograficznym. Około 1400 roku Francję zamieszkiwało mniej więcej 12 milionów ludzi, natomiast Królestwo Polskie i złączone z nim unią personalną Wielkie Księstwo Litewskie – jakieś 2,5-3 milionów. W tym okresie Polska wychodzi z zaścianka, coraz bardziej się liczy. Na słynny zjazd monarchów w 1364 roku przybywają do Krakowa cesarz Karol IV, liczni królowie i  książęta. Wielka wojna polsko-krzyżacka na początku XV stulecia uczyni z Królestwa Polskiego regionalną potęgę.

Ciekawe, w jakim stopniu dżuma i wywołane nią zmiany demograficzne wpłynęły na przebieg tej wojny? Jak wiadomo, krzyżacka armia opierała się w dużym stopniu na rycerzach-ochotnikach z Zachodu, którzy przybywali do Prus, by walczyć z prawdziwymi i urojonymi poganami. Radykalne zmniejszenie się liczby zachodnioeuropejskich populacji musiało wpłynąć na ograniczenie napływu ochotników. W 1410 r. pod Grunwaldem Jagiełło miał prawie dwukrotną przewagę liczebną nad von Jungingenem. Jak zakończyłoby się to starcie, gdyby przed 60 laty Yersinia pestis nie zmasakrowała zachodniej Europy?

  • Ręka pacjenta chorego na dżumę Ręka pacjenta chorego na dżumę ( Centers for Disease Control and Prevention's Public Health Image Library/ Wikipedia)
Ostatnio komentowane na stronie:
24/12/2015 pioter

Barwy gotyku

Iluminacje w Amiens
2 komentarze, ostatni z 04/03/2019 od pioter
18/06/2014 Agata

Wielki smog londyński

1 komentarz z 21/11/2016 od pinot