bywajtu

„W kraju tym zima jest bardzo surowa i dojmuje taka surowość, że każdy wykopuje tam dla siebie norę i nakrywa dachem z drzewa.. następnie obsypuje go ziemią. I wtedy wchodzi do środka z całą rodziną” – tak pisał o warunkach mieszkaniowych w X-wiecznej Słowiańszczyźnie Ibn Rosteh, arabski pisarz pochodzenia perskiego. To, co przedstawił, to ziemianka – popularne domostwo na terenach dzisiejszej Polski przed końcem X wieku.

Ziemianki i półziemianki wykonywano, wykopując w ziemi jamę o głębokości 1-1,5 metra, najczęściej w kształcie kwadratu. Zajmowały niewielką powierzchnię, najmniejsze miały 6-7 metrów kwadratowych. Półziemiankę otaczano ściankami z belek bądź gałęzi umocnionych gliną - ściany te były nie wyższe niż 1 metr. W ziemiankach drewniane ścianki nie były potrzebne, ich rolę pełnił po prostu bok wykopanego w ziemi dołu. W przypadku półziemianek dach opierał się na belkach, w przypadku ziemianek – bezpośrednio na gruncie. Na wierzchu kładziono strzechę ze słomy lub trzciny. Ziemiankę można też było w całości przysypać ziemią, żeby było w niej cieplej. Do środka wchodziło się pochyłym korytarzykiem, w którym instalowano czasem drabinkę. Z zewnątrz mogło to przypominać  wejście do legowiska dzikiego zwierza.

 W jednym z narożników domostwa znajdowało się obudowane kamieniami miejsce na ognisko bądź piec – razem z jamą na popiół i węgle drzewne zajmował on aż jedną czwartą powierzchni chaty. W przeciwległym narożniku umieszczano posłanie ze skór i słomy.

Według archeolog Marii Miśkiewicz te ciasne chaty służyły właściwie tylko do spania, a przez cały dzień mieszkańcy przebywali poza nimi. Latem rozpalali ogniska na zewnątrz, gdyż w środku trudno byłoby pewnie wytrzymać.

Ziemianki były regularnie palone podczas częstych wówczas napadów. Sami lokatorzy też je zresztą często porzucali, gdyż stosowana wówczas gospodarka wypaleniskowa wymagała przenosin z miejsca na miejsce. Prymitywni rolnicy wypalali określony obszar lasu i siali na nim zboże aż do wyjałowienia gleby, po czym przenosili się dalej, kładąc ogień pod kolejny kawałek puszczy.

• Rekonstrukcja ziemianki prekolumbijskiej w USA Transferred from en.wikipedia; transferred to Commons by User:Sfan00_IMG using CommonsHelper. (Original text : I created this work entirely by myself.)/ Autor: Billwhittaker (talk). Original uploader was Billwhittaker at en.wikipedia/ Licencja CC-BY-SA-3.0 Rekonstrukcja ziemianki prekolumbijskiej w USA (Transferred from en.wikipedia; transferred to Commons by User:Sfan00_IMG using CommonsHelper. (Original text : I created this work entirely by myself.)/ Autor: Billwhittaker (talk). Original uploader was Billwhittaker at en.wikipedia/ Licencja CC-BY-SA-3.0)