
5 osób
Ustawienia strony:
Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: wszyscy
Moderacja: po publikacji
Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: wszyscy
Moderacja: po publikacji
RSS
RSS
O Starym i Nowym Helu
Od zatopionego miasta do rejonu umocnionego
Choć dla odwiedzających w lecie turystów Hel pozostaje przede wszystkim miejscem wypoczynku nad morzem, warto przyjrzeć się historii miasta, a jest ona ciekawa i zaskakująca. Zresztą sami Helanie robią wiele, by wczasowicze mogli się z nią zapoznać. Chyba w żadnym innym kurorcie nadmorskim nie ma tylu muzeów co tutaj. Są to między innymi Muzeum Helu w dawnym bunkrze stanowiska artyleryjskiego, rozsiane po całym cyplu Muzeum Obrony Wybrzeża i Muzeum Rybołówstwa w dawnym kościele ewangelickim w centrum osady. Ale to nie wszystko. Do przeszłości, zwłaszcza tej militarnej, na każdym kroku odwołują się sklepiki pamiątkarskie, a nawet bary, w których króluje wojskowa grochówka gotowana w prawdziwych polowych kuchniach. Dla chętnych sprawdzenia swoich umiejętności w strzelaniu do celu czekają strzelnice z ostrą amunicją.
Niegdyś Hel był jednym z największych miast nad południowym Bałtykiem. Wspominają o nim już średniowieczne kroniki, a pewnie już wiele wcześniej rozwijała się tu tętniąca życiem osada rybacka. Nie dziwi to, wszak w pobliżu Helu znajdowały się jedne z największych łowisk śledzia bałtyckiego. Według zapisów w XV-wiecznym wilkierzu miało w nim być aż dziewięć winiarni, kilka karczm, łaźnie, szpital, reda portowa i warsztaty, a na ratuszu został zamontowany zegar mechaniczny, jakiego nie miał wówczas nawet Gdańsk. Osada otrzymała prawa miejskie od księcia pomorskiego Świętopełka II w połowie XIII wieku, potem została przyłączona do Państwa Krzyżackiego, a po Pokoju Toruńskim w 1466 roku do Rzeczpospolitej. Był to prawdopodobnie gród z prawdziwego zdarzenia, otoczony wysokimi murami, z 200 domostwami zamieszkanymi przez 1200 osób. W Muzeum Helu znajduje się jego makieta wykonana na podstawie przekazów i starych map:
Nie był to jednak Hel dzisiejszy, lecz starszy położony ponad kilometr od współczesnego, nazywany dla odróżnienia od nowego Starym Helem. Właściwie nic po nim nie zostało, gdyż w wyniku z jednej strony zajmowania lądu przez wody zatoki, a z drugiej przez zasypywanie piaskiem powoli znikał. Ludność już od XVI wieku przenosiła się do nowej lokalizacji miasta, o wiele bezpieczniejszej. Dzieła zniszczenia dopełnił pożar w 1572 roku. Na miejscu trwał jedynie stary kościół, który służył pozostającej w mniejszości ludności katolickiej, ale w XVIII również i jego rozebrano, by pozyskać cegły dla kościoła ewangelickiego w Nowym Helu. O Starym Helu mówią dziś już tylko legendy o zatopionym mieście. Niektóre mają wydźwięk prawie że biblijny, gdy tłumaczą katastrofę miasta występkami jego mieszkańców. Nowy Hel długo nie odzyskiwał świetności Starego, dopiero pod koniec XIX wieku wraz z wybudowaniem dużego portu rybackiego zaczął odgrywać większą rolę. Wtedy też zdobył popularność jako miejscowość letniskowa.
Z racji swojego położenia miasto zawsze odgrywało dużą role nawigacyjną i militarną. Kto miał Hel, ten mógł kontrolować drogę wodna do Gdańska i w ogóle ruch na Zatoce. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Hel stał się jednym z najważniejszych ośrodków wojskowych na wybrzeżu. Połączono go z Puckiem linią kolejową, zbudowano port wojenny i tzw. "rejon umocniony". Umieszczono w nim baterie dział, liczne bunkry i schrony, składy amunicji, a nawet podziemną elektrownię. Jak wiemy, w 1939 roku Hel bronił się aż do 2 października mimo wielu nalotów, ostrzałów z niemieckich pancerników (zostały zresztą trafione przez działa nabrzeżne) i próby wdarcia się przez Niemców drogą lądową przez mierzeję. Okazał się fortecą nie do zdobycia, a decyzję o kapitulacji podjęto dopiero, gdy uznano, że po poddaniu Warszawy nie ma sensu dalsza obrona. Niemcy docenili wojskową wartość półwyspu i w czasie okupacji rozbudowali infrastrukturę militarną. Na Helu umieścili między innymi baterię Schleswig-Holstein z potężnym działem, 406 milimetrowym Schnelladekanone C/34. Po tamtym czasie zostało w Helu wiele śladów, bunkry, stanowiska artyleryjskie, resztki umocnień, wciąż funkcjonujący port wojenny. Poza portem wszystkie wojskowe zabytki można zwiedzić.
***
Powiększ
Ostatnio komentowane na stronie:

30/10/2013
mrtswtk
Gdzie leży Stargard Szczeciński?
Krótka lekcja geograficzno-matematyczna o tym, co ma Stargard do zmiany czasu.
3
komentarze,
ostatni
z 01/05/2023
od hetmanrafalhetman

01/11/2013
mrtswtk
Abrazja kontra kościół w Trzęsaczu
O ruinach kościoła z szumem fal i miłosną historią w tle.
5
komentarzy,
ostatni
z 06/09/2018
od Aniaaaaaa58674

01/10/2015
pinot
Anna Wazówna i zamek w Golubiu-Dobrzyniu
Notatki o podobnych miejscach: