Kartuzi w Kartuzach Kilka słów o dawnym klasztorze.

Na Pomorzu

5 osób

Moderatorzy:

Ustawienia strony:

Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: wszyscy
Moderacja: po publikacji

RSS RSS

28/09/16 od pioter

Polska, Pomorskie, kartuski, Kartuzy, Kartuzy

Kartuzi w Kartuzach

Kilka słów o dawnym klasztorze.

Gdy Jan z Rusocina, kaszubski szlachcic, fundował tu w 1381 roku klasztor dla zakonu kartuzów, prócz lasów i jezior nie było w okolicy właściwie nic. Dla mnichów, którzy przyjęli jedną z najsurowszych reguł zakonnych, przewidującą między innymi zachowywanie milczenia przez większość czasu, takie miejsce było jak najbardziej odpowiednie. Bliskość gwarnego świata nie sprzyjałaby życiu w odosobnieniu. Dlatego też, podobnie jak niegdyś założyciel zakonu - św. Brunon - który dla pierwszego eremu wybrał odludną dolinę Chartreuse w Alpach oddaloną od Grenoble kilka godzin drogi, pomorscy kartuzi swój klasztor zbudowali w głębokim lesie na przesmyku między dwoma jeziorami, zwanymi dziś Klasztornym i Karczemnym.

Do czasów współczesnych przetrwała tylko część ówczesnej osady klasztornej, nazwanej od nazwy zakonu Kartuzami. Zachował się kościół, refektarz, kilka dawnych budynków gospodarczych, fragmenty murów i jeden erem z kilkunastu, jakie tworzyły niegdyś tzw. "wielki krużganek", czyli charakterystyczny dla klasztorów kartuskich ciąg połączonych ze sobą krużgankiem domków zakonników. Kościół został zbudowany z kamienia polnego i cegły pod koniec XIV wieku. W wieku XVIII przebudowano dach w ten sposób, że kształtem zaczął przypominać trumny, dobudowano wtedy też barokowy hełm wieży. Barok dominuje również wewnątrz świątyni, z czasów średniowiecznych przetrwało niewiele elementów wyposażenia.

Na murach zewnętrznych zwracają uwagę dwa zegary słoneczne, zwłaszcza ten na ścianie prezbiterium z napisem "memento mori". Takim hasłem zakonnicy mieli się witać, nie wiem jednak, ile w tym jest prawdy, a ile legendy, sam zegar został umieszczony ponoć dopiero w ubiegłym wieku. Tym niemniej wraz wieloma innymi motywami śmierci, z dachem w kształcie wieka trumny, z figurką anioła śmierci podwieszonym pod zegarem na emporze organowej wewnątrz świątyni, wskazuje na sposób pojmowania doczesności przez zakonników. Dla nich życie było przede wszystkim miejscem zbliżenia się z Bogiem w modlitwie, w ciszy i w samotności. Nie towarzyszyło temu jednak jakieś celowe umartwianie się. Reguła, choć bardzo surowa, miała przede wszystkim ułatwić radosną kontemplację. "Ile zaś samotność i cisza pustelni niesie miłośnikom swoim korzyści i boskiej radości - pisał św. Brunon - wiedzą tylko ci, którzy tego doświadczyli".

Z tego też powodu kartuzi rzadko wychodzili poza osadę klasztorną. W ogóle nie prowadzili działalności duszpasterskiej ani edukacyjnej. Starali się tak urządzić opactwo, by było gospodarczo samowystarczalne, na miejscu więc budowali warsztaty, młyny, a nawet browary. Utrzymywali się ponadto z licznych darowizn, które w dużej części przeznaczali na zwiększanie zakonnego majątku. Dość powiedzieć, że dzięki hojności najbogatszych gdańskich mieszczan, ale też darczyńców z innych miast, w XV wieku stali się właścicielami dużych obszarów i wielu wsi (do kartuskiego klasztoru należała między innymi Gdynia). Ponadto do zakonu należało wiele przedsiębiorstw na Kaszubach, młyny, karczmy, cegielnie, browary, a nawet huta żelaza.

Okres świetności minął wraz z nastaniem na Pomorzu reformacji, która szybko zdobyła w tym regionie wielu zwolenników. Zmalała wtedy nie tylko liczba powołań, ale również liczba świeckich sympatyków. Eremicki, kontemplacyjny sposób życia przestawał być podziwiany i ceniony. Ostateczny cios zakonowi zadały jednak dopiero po rozbiorach Polski władze Prus doprowadziwszy w 1826 roku do kasacji zakonu. Pozwolono przebywać w klasztorze już tylko starym zakonnikom, od tej pory nie mogli przystępować do niego nowicjusze. Dzieje klasztoru zakonczyły się wraz ze śmiercią w 1850 roku ostatniego kartuskiego mnicha.

Poklasztorny kościół, dziś pod wezwaniem Wniebowstąpienia NMP. Z lewej strony budynek refektarza, a z prawej jedyny zachowany erem.
Wznętrze kościoła, gotyckie sklepienie i barokowe wyposażenie.
Zdobione drewniane stalle Zdobione drewniane stalle
Fragment konfesjonału Fragment konfesjonału
Kunsztowna empora z 1640 roku. Kunsztowna empora z 1640 roku.
Kościół od strony północnej. Kościół od strony północnej.

Tagi: atrakcje turystyczne historia

Dodano 28/09/16 przez pioter
Edytowane 28/09/16 przez pioter.

Oceń notatkę

subskrybuj komentarze

RSS komentarze w RSS

Zaloguj się, żeby skomentować.

KOMENTARZE

IDB

7 lat, 7 miesięcy temu

Ach, a już sobie ułożyłam taką fajną opowieść o dwóch klasztorach z tego mniej wiecej samego czasu, ale tak różnych: kartuzi w Kartuzach, zakon milczących i samotnych wybitnych intelektualistów, przepisujących księgi, osiadający w pięknych miejscach i cystersi w Wąchocku, zakon pracujących mnichów, budujących młyny, odlewających żeliwo, krzewiących kulturę rolną i rzemiesło, osiadających na najtrudniejszych ziemiach.

I nie ma opowieści! Ale cystersach w Wąchocku napisze osobno. Z Kartuz tylko więc fotki uzupełniające: dzwoneczki na wieży kościoła i jedynego zachowanego eremu. I może trzecią :)

A przy okazji, czy wiesz że ten parking na tyłach kościoła, to dawny cmentarz. Tam leżą pierwsi zakonnicy ...

Pokaż więcej

pioter

7 lat, 7 miesięcy temu

Tak, tak... kościół otoczony był z trzech stron "wielkim krużgankiem", między nimi był cmentarz, układ był podobny do tego w Parkminster w Anglii, całość - rzecz jasna - mniejsza (zdjęcie poniżej).

[IDB]: kartuzi w Kartuzach, zakon milczących i samotnych wybitnych intelektualistów, przepisujących księgi,

Z tym intelektualizmem to reguła jakaś chyba nie była. Owszem, św. Brunon, załozyciel zakonu, był wybitnym scholastykiem, przełożonym szkoły w Reims, jednej z ważniejszych w tamtym czasie. Wśród zakonników potem bywało wielu z wyższym wykształceniem, stąd może przekonanie o bardzo wysokim poziomie intelektualnym kartuzów. Tym niemniej charakterystyczne, że Bruno w jednym z listów pisze "Mieszkam zaś razem z braćmi ...

Pokaż więcej

IDB

7 lat, 7 miesięcy temu

Pewnie byśmy musieli podyskutować, co to znaczy "dobrze wykształcony" w tamtych czasach. Jednak faktem jest, że kartuzi - nie mogąc opuszczać swoim siedzib - zapraszali do siebie najwybitniejszym myślicieli swoich czasów.... co daje do myślenia tym bardziej, że przecież swoją wiedzą się nie dzielili.

Mnie frapuje też inny trop kartuski, ten likier... 150 ziół.. no no. Chartreuse. Tak sobie popytałam w sklepach w Kartuzach i okolicy, ale nikt nie wiedział o co chodzi, a taki piękny biznes można byłoby na tym zrobić :)