bywajtu

To spokojne miasteczko położone w malowniczej dolinie Dolnej Wisły swoim klimatem w żaden sposób nie kojarzy się z gwałtowną emocją, jaką przywołuje jego nazwa - Gniew. Miejsce jest raczej senne, odpowiednie dla tych, którzy lubią wypoczynek i błogie uczucie spowolnienia czasu. Zresztą nazwa wcale nie pochodzi od gniewu, lecz raczej od gnicia. W średniowieczu pojawiało się pod nazwami takimi jak Gmewam, Gnyf albo też wydawałoby się odległym Wońsk, jeśli jednak Wońsk (Wansca) pochodzi od woni, to znaczenia obu słów nie są już takie odległe. Prawdopodobnie obie nawiązywały do położenia osady przy ujściu rzeki Wierzycy do Wisły. Tereny tutaj były podmokłe, zalewowe i pewnie często unosiła się nad nimi nieprzyjemna, gnilna woń.

 

Nie przeszkadzało to jednak w zbudowaniu grodu, bo miejsce było wyjątkowo atrakcyjne tak pod względem komunikacyjnym, jak i militarnym. Już w starożytności przez osadę mógł przebiegać bursztynowy szlak, a w średniowieczu miał tu być jeden z grodów pierwszych Piastów. Jednakże największe znaczenie Gniew zyskał dzięki Krzyżakom, którzy pod koniec XIII wieku zbudowali na wzniesieniu swój pierwszy zamek na lewym brzegu Wisły. Wtedy też pojawiła się niemiecka nazwa Mewe (od Gmewam, a nie od mewy, choć w herbie miasta została umieszczona właśnie mewa). 

 

 

Dziś miasteczko wita przyjezdnych hasłem "Opanuj Gniew", które nie tylko zachęca do uspokojenia, ale też nawiązuje do burzliwej historii osady, a zwłaszcza zamku, który był wielokroć oblegany. Dla Polski odzyskał go w 1464 roku Piotr Dunin w czasie Wojny Trzynastoletniej. Jednym z jego starostów był  od 1667 roku sam Jan Sobieski, który zachował zamek w swojej domenie również wtedy, gdy został królem Rzeczpospolitej. Położony z dala od głównych frontów walk na południu mógł być dla niego bezpieczną rezydencją. W czasie wojny z Turkami umieścił w Gniewie swoja rodzinę i prywatny skarbczyk. Dla Marysieńki kazał zbudować barokowy pałac na samym brzegu skarpy. Niestety, nie dotrwał on do naszych czasów, gdyż runął wraz z osunięciem się skarpy. Na jego resztach już współcześnie postawiono nowy budynek nawiązujący architektonicznie do tego dawnego.

 

Dziś w zamku i "pałacyku Marysieńki" mieści się elegancki hotel i kompleks wypoczynkowy, odbywa się tu wiele imprez, w tym koncerty i turnieje rycerskie. Zamek - jeden z najładniejszych na Pomorzu, o charakterystycznej czworobocznej bryle - jest w części oddany zwiedzającym, jednakże do sal muzealnych można wejść tylko w grupie z przewodnikiem.