bywajtu

 

Spoglądając na Zamek trudno nie zauważyć pewnej jego nieregularności. Wynika ona z jego historii, która zaczęła się od postawienia prostej wieży w XIV wieku dla ochrony przeprawy przez Wisłę. Potem dobudowywano do niej kolejne budynki, a do tych budynków następne. W różnych okresach i w różnych stylach. To, co zbudowano, było też często przebudowywane, tak więc ta pewna niezborność Zamku, jego niezbyt regularny plan jest wynikiem właśnie różnych działań na przestrzeni wieków.

Najpierw w XIV wieku powstała zatem Wielka Wieża (potem nazywana Wieżą Grodzką). To ta najbardziej wysunięta na południe część Zamku. Dziś wygląda raczej na niepozorną przybudówkę:

Na pierwszym planie Wieża Grodzka, która dała początek Zamkowi, przy niej postawiono budynek Wielkiego Dworu, zwanego dziś skrzydłem gotyckim. Na pierwszym planie Wieża Grodzka, która dała początek Zamkowi, przy niej postawiono budynek Wielkiego Dworu, zwanego dziś skrzydłem gotyckim.
Obok niej na początku XV wieku książę mazowiecki Janusz I Stary po przeniesieniu swojej głównej siedziby z Czerska do Warszawy postawił tzw. Wielki Dwór, wielopiętrowy budynek w stylu gotyckim. W następnych latach dobudowano do niego wzdłuż skarpy kolejne budynki. Tak wyglądał jeszcze w XVI wieku:

Rycina pierwszego zamku z XVI wieku w multimedialnej prezentacji pokazywanej w piwnicach Zamku Królewskiego. Rycina pierwszego zamku z XVI wieku w multimedialnej prezentacji pokazywanej w piwnicach Zamku Królewskiego.

Skrzydło gotyckie dziś Skrzydło gotyckie dziś

Do największej rozbudowy Zamku doszło, gdy za panowania Zygmunta III Wazy Warszawa zaczęła pełnić rolę miasta stołecznego Rzeczpospolitej. W jej wyniku powstał znany nam dziś układ pięcioboku:

Układ Zamku z XVII wieku rys. Joanna Cudziło Układ Zamku z XVII wieku (rys. Joanna Cudziło)

Zamek odtąd był miejscem najważniejszych dla historii Polski wydarzeń. Dzielił jej zwycięstwa i porażki. Ale najważniejszym wydarzeniem, które nierozerwalnie wiąże się z nim, były obrady Sejmu Wielkiego i uchwalenie Konstytucji w dniu 3 maja 1791 roku, które pięknie przedstawił Jan Piotr Norblin:

Uchwalenie Konstytucji w dniu 3 maja 1791 roku Jan Piotr Norblin (domena publiczna) Uchwalenie Konstytucji w dniu 3 maja 1791 roku (Jan Piotr Norblin (domena publiczna))

Dziś Zamek pełni funkcje muzealne i reprezentacyjne. W odbudowanym gmachu po zupełnym zniszczeniu go przez Niemców w czasie wojny zrekonstruowano dawne sale, wyposażono je w sprzęty i dzieła z epoki. 

Sala Senatorska dziś. Sala Senatorska dziś.

Sala tronowa Sala tronowa

W salach i piwnicach Zamku prezentowane sa liczne wystawy. Mamy tu pokaźne zbiory obrazów Canaletta i Matejki oraz malarstwa ze zbiorów profesor Karoliny Lanckorońskiej z dwoma obrazami Rembrandta.

Obraz "Konstytucja 3 Maja 1791" Jana Matejki na wystawie w Zamku Królewskim Obraz "Konstytucja 3 Maja 1791" Jana Matejki na wystawie w Zamku Królewskim

To oczywiście bardzo skrótowe omówienie atrakcji Zamku, jedynie zachęta do odwiedzenia go i zwiedzenia wnętrz i wystaw. Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja jest dobra ku temu okazją. Odbudowany z gruzów jest dziś piękną pamiątką po czasach Rzeczpospolitej, skłaniającą do refleksji nad naszymi dziejami, ich blaskami i cieniami.

• Widok na Plac Zamkowy z wieży przy kościele św. Anny. Widok na Plac Zamkowy z wieży przy kościele św. Anny.