AutorWydawca IDB
Iwona D. Bartczak
subskrybuj autora
(subskrybuje: 6 osób)

subskrybuj autora, jeśli chcesz otrzymywać informacje o jego nowych notatkach.

Wpisy:
Notatki 84 (+126/-0)
Komentarze 91 (+61/-0)
RSS RSS
Zarejestruj się

Supraśl. Katolicy, prawosławni, unici, ewangelicy

Dwa świadectwa, jakże różne

Supraśl, kościół Świętej Trójcy Supraśl, kościół Świętej Trójcy (IDB)

Taka tablica widnieje na tym katolickim kościele w Supraślu pod Białymstokiem. Prawie wszystko z niej wiadomo. Że katolicy zbudowali sobie kościół, że władze carskie nie zezwalały na użytkowanie (pamiętajmy, ze jesteśmy pod zaborem rosyjskim), że pewien przemysłowiec  zaangażował się w uzyskanie tego zezwolenia. Przemysłowiec był ważnym człowiekiem, bowiem dzisiejsza sielska i uzdrowiskowa Supraśl była wówczas prężnym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, tutaj przeniosło się wielu fabrykantów z Łodzi i okolic w latach trzydziestych XIX w. Unikali w ten sposób ceł, które nałożono na Królestwo Polskie w ramach represji tym razem za Powstanie Listopadowe.

Nie ma na tej tablicy informacji, że ów przemysłowiec nie był katolikiem, był niemieckim ewangelikiem. Ale upomniał się o kościół dla swoich sąsiadów, pracowników, mieszkańców innego niż jego wyznania. Osobiście interweniował u gubernatora rosyjskiego i u ambasadrów Prus i Austrii w Petersburgu, aby to zezwolenie uzyskać. Pierwszym proboszczem był rzeczywiście Niemiec, ale już kolejnymi Polacy.

Supraśl kosciól Świętej Trójcy Supraśl kosciól Świętej Trójcy (IDB)

Tablica na kościelnej bramie jest dobrze widoczna. Wspaniale świadczy o tym, że można rozumieć potrzeby duchowe swojej społeczności, starać się o ich zaspokojenie, nawet ich nie podzielając.

A teraz drugi przykład z tej samej miejscowości. Katakumby po sąsiedzku z obecnie pracosławną cerkwią obronną sw. Jana Teologa, pięknie odbudowaną ze środków państwowych, unijnych, społecznych. Cerkiew była całkowicie zdewastowana przez wojsko radzieckie w czasie II wojny światowej.

Supraśl cerkiew sw. Jana Teologa Supraśl cerkiew sw. Jana Teologa (IDB)

Cerkiew w ostatnich latach odbudowano, ale nie katakumby będące tuż obok, które wyglądają tak:

Supraśl, katakumby Supraśl, katakumby (IDB)

Supraśl, katakumby Supraśl, katakumby (IDB)

Losy tej cerkwi, jej gospodarza, czyli zakonu bazylianów i tego miejsca pochówki były skomplikowane: najpierw po prostu prawosławne, potem unickie, czyli katolickie z zachowaniem obrzędowości wschodniej (Unia Brzeska 1596), po zlikwidowaniu kościoła unickiego nakazem carskim w 1839 roku (represje po Powstaniu Listopadowym) znowu prawosławne, a w okresie międzywojennym salezjanie (czyli znowu katolicy) prowadzili to szkołę. Przez ostatnich kilkanaście lat trwał spór do kogo cerkiew ma wrócić, ostatecznie otrzymali ją prawosławni.

W katakumbach chowano więc na przemian prawosławnych, unitów (zwanych też katolikami greckimi), katolików, głównie duchownych, ale także przedstawicieli wielkich rodów magnackich, np. Wiśniowieckich, albowiem to był honor spoczywać obok takiego monasteru. Spoczywali tak w pokoju obok siebie wyznawcy różnych wyznań. Aż do przejęcia katakumb przez prawosławnych w 1839 roku, którzy przeszłość unicką uważali za  "skażenie", zaprzestali tam pochówki, a kaplicę rozebrali. Dzisiaj katakumby nawet nie są dobrze oznaczone, trzeba trochę wiedzieć, aby domyśleć się co to za miejsce. Od strony ulicy widać takie enigmatyczne tablice, odzwierciedlające niepokój sumienia niektórych i obojętność drugich (drzewie: "Wybacznie nam, którzy zrzeszyli przeciw prochom waszym, pamięci i godności waszej"):

Supraśl, katakumby Supraśl, katakumby (IDB)

Supraśl, katakumby Supraśl, katakumby (IDB)

a od strony pola stoją dwa krzyże dające wiele do myślenia:

Supraśl, katakumby Supraśl, katakumby (IDB)

I przybliżenie tablicy na krzyżu katolickim

Supraśl, katakumby Supraśl, katakumby (IDB)

Szkoda że wspólne dziedzictwo katolików i prawosławnych znika bezpowrotnie. A można byłoby wspólnymi siłami odtworzyć pierwotny stan tego ciekawego zabytku wraz z kaplicą i stworzyć w ten sposób wspólny ekumeniczny obiekt .

Notatki o podobnych miejscach: