bywajtu

W Rzymie, tylko w centrum, jest ponad 2500  fotann,  będących zaledwie kranikami, małymi fontanienkami albo wielkimi dziełami sztuki, jak Fontanna di Trevi czy fotanny na Piazza Navona. Są na każdej uliczce. We wszystkich jest ta sama woda, która do mieszkań dociera wodociągami, a także akweduktami, niewiele zmienionymi od starożytnych czasów. Woda ta jest smaczna, bezpieczna, no i powszechnie dostępna.

Zawsze w Rzymie, również w Rzymie antycznym, dbano o wodę, o jej dostatek i czystość. Dzisiaj podziwiamy fontanny, doczytując który z wielkich antystów co wyrzeźbił, ale warto pamiętać, że te budowle powstawały przede wszystkim po to, aby mieszkańcom zapewnić wodę. A że przy okazji były to perełki architektury i sztuki, to miła okoliczność.

W pobliżu Tybru, niedaleko wielkiej synagogi i dzielnicy żydowskiej, na maleńkim piazza Mattei stoi późnorenesansowa Fontanna z Żółwiami, prawdziwe cacko dla koneserów.... i profanów też :)

Rzym, Fontanna z Żółwiami IDB Rzym, Fontanna z Żółwiami (IDB)

Rzym, Fontanna z Żółwiami IDB Rzym, Fontanna z Żółwiami (IDB)

Powstała pod koniec XVI wieku jako dzieło architekta Giacomo della Porta i rzeźbiarza Taddeo Landini. Zbudowana została w ramach projektu poszerzania rzmskiej sieci wodociągowej, autorstwa właśnie tego architekta, a na zlecenie papieża Grzegorza XIII. Odremontowano wtedy gruntownie kolejny antyczny akwedukt i zbudowano 18 fontann rozprowadzających z niego wodę.

Składa się z dolnej niecki na planie kwadratu, w niej częściowe zanurzone są cztery mniejsze niecki w kształcie muszli, na tym wyrasta postument w kształcie antycznej wazy, na której opiera się okrągła spłaszczona misa z afrykańskiego marmuru. W dolnej niecce znajdują się cztery delfiny, na których opierają prawe stopy czterej młodzi chłopcy, w roztańczonych pozach, którzy wyciągniętą lewą dłonią podtrzymują cztery żółwie wspinające się do górnej misy, jakby spragnione wody w rzmskim upale. Żółwie dodał kilkadziesiąt lat po uruchomieniu fontanny Bernini, podczas czyszczenia i renowacji budowli. Posągi efebów i delfinów zostały odlane w brązie, choć pierwotnie planowano wyrzeźbić je w marmurze. Żółwie również są z brązu.

Rzym, Fontanna z Żółwiami IDB Rzym, Fontanna z Żółwiami (IDB)

O tym, że będzie znacznie droższa wersja, właśnie z brązu, zdecydowała postawa Munzio Mattei, tak, tak, tego gościa, którego imię nosi plac. Pierwotnie fontanna miała być w granicach dzielnicy żydowskiej (getta), ale temu włoskiemu arystokracie tak się spodobał projekt, że wynegocjował z władzami miasta, że stanie nieco dalej, czyli przed oknami jego domu, choć oczywiście na publicznym placu. Wzamian zobowiązał się płacić co miesiąc dodatkowy podatek, wybrukować placyk i ulice prowadzące do placu, no i sfinansował owe brązowe rzeźby. Tym sposobem była to jedyna fotanna wybudowana dla prywatnego inwestora, a nie dla papiestwa.

Nie należy doszukiwać się w tym żadnej szykany względem Żydów. Trzeba pamiętać, że Żydzi jak i przedstawiciele wielu innych plemion i narodów mieszkali w Rzymie na długo przed Chrystusem, bo ich ziemia wchodziła w skład Cesarstwa Rzymskiego. W późniejszych czasach byli trochę szarpani przez papieży i faszystów, ale nie można powiedzieć, aby były to jakieś dramatyczne represje, jak w Europie Wschodniej.

Fontanna jest ściśle otoczona zabudowaniami, domami od renesansu po czasy współczesne. Żeby trafić trzeba jej po prostu poszukać z mapą w ręku. Ale może tak powinno być. Fontanny budowano i ozdabiano ku pożytkowi i radości Rzymian, a nie turystów.

• Gabrielle Ludlow (licencja CC BY-NC-ND 2.0) https://www.flickr.com/phot... (Gabrielle Ludlow (licencja CC BY-NC-ND 2.0) https://www.flickr.com/phot...)