bywajtu

Za najwcześniejszą formę futbolu uważana jest obecnie gra opisana w chińskim podręczniku wojskowym z III wieku p.n.e. Nosiła nazwę cuju, co oznacza "piłka kopana," i była rodzajem ćwiczenia wojskowego w czasie rządów dynastii Han (206 p.n.e.- 220 n.e.). Używano w niej skórzanej piłki wypełnionej piórami i włosiem. Celem zawodników było trafienie w otwór wycięty w siatce zamocowanej pomiędzy dwoma bambusowymi kijami. Używać można było nóg, piersi, ramion i barków, zabronione było natomiast posługiwanie się rękami.

W niektórych innych rejonach świata również kopano piłkę od bardzo dawna, ale zasady gry nie były tak zbliżone do nowoczesnego futbolu jak w cuju. W japońskiej grze kemari celem zawodników było utrzymanie piłki ze skóry jelenia jak najdłużej w powietrzu; podawać można było oczywiście tylko nogami. W grze pahsaheman, popularnej wśród Indian amerykańskich, o piłkę walczyły ze sobą drużyny mężczyzn i kobiet. Mężczyźni mogli tylko ją kopać, natomiast kobietom wolno było łapać ją i rzucać rękami.

Europejski futbol wywodzi się prawdopodobnie od rzymskiej gry harpastum, która rozpowszechniła się szeroko wraz z ekspansją Rzymian w Europie. W tej brutalnej, przypominającej rugby grze zawodnicy mogli posługiwać się zarówno rękami, jak i nogami. W stuleciach po upadku Rzymu gra stopniowo ewoluowała, zbliżając się coraz bardziej w stronę futbolu. W 1175 r. opisano w angielskiej kronice grę, którą można już określić jako prymitywną piłkę nożną. Była popularna wśród londyńskich uczniów i czeladników. Spokojni mieszczanie skarżyli się jednak, że walcząc nogami o „wielką piłkę”, łobuzy powodują na ulicy „okropny hałas”. W 1314 r. król Edward II zakazał gry w futbol. Niektórzy kolejni monarchowie powtarzali ten zakaz, co świadczy o tym, że był mało skuteczny.

Pod koniec XVII stulecia zniesmaczone grą angielskie elity uznały, że stała się ona zbyt popularna wśród ludu i dalsze zakazy nie mają sensu. Król Karol II zalegalizował więc w końcu futbol w 1681 r. Przez następne dwa wieki gra utrzymywała popularność, ale jej zasady nie były zestandaryzowane. W różnych miastach czy dzielnicach grano według różnych reguł; wspólne było tylko to, że dwie drużyny walczą o piłkę.

Wreszcie w 1848 r. w Cambridge po raz pierwszy ustalono w formie pisemnej precyzyjne zasady. Postanowiono, że drużyny będą odtąd grały albo tylko nogami albo nogami i rękami. Tak narodził się podział na współczesny futbol i rugby. Wkrótce potem w Sheffield powstał pierwszy samodzielny klub futbolowy stosujący się do reguł z Cambridge (w nieco zmodyfikowanej wersji). W miarę powstawania kolejnych tego typu drużyn wprowadzano nowe zasady, dotyczące coraz bardziej szczegółowych zagadnień. Najprawdopodobniej z popularnej we Florencji, zbliżonej do rugby gry calcio przejęto linię środkową boiska, stroje drużyn w jednolitych barwach oraz sędziów – głównego i bocznych.

W 1860 r. drużyna Sheffield FC zmierzyła się z klubem Hallam, założonym w tym samym mieście. Spotkanie to uważane jest za pierwszy oficjalny mecz futbolowy na świecie. Trzy lata później powstało Stowarzyszenie Futbolu i po raz kolejny doprecyzowano reguły gry - w dokumencie Prawa Futbolowe. W 1872 r. około 4 tysięcy widzów obejrzało pierwszy mecz międzynarodowy, Anglia:Szkocja. Szkoci zaprezentowali szokującą nowość taktyczną, a mianowicie podania. Wcześniej zawodnik, który był przy piłce, po prostu biegł do przodu, nie oglądając się na kolegów, aż dotarł do pozycji strzeleckiej albo stracił piłkę, odebraną przez przeciwnika.

• Chińczycy grający w cuju CC-PD-Mark/wikipedia Chińczycy grający w cuju (CC-PD-Mark/wikipedia)