bywajtu

Czytając notatkę Góry Świętokrzyskie, odezwała się we mnie krew geografa.

Geologiczna przeszłość Gór Świętokrzyskich to w zasadzie przekrój przez wszystkie orogenezy czyli okresy ruchów górotwórczych. Pierwsze fałdowanie miało miejsce w czasie najstarszej znanej orogenezy kaledońskiej. Również wtedy doszło do fałdowań w Sudetach jednak w naprawdę znikomym stopniu. Nazwa tej orogenezy pochodzi od słowa Caledonia co po łacinie znaczy Szkocja. Miało to miejsce na przełomie syluru i dewonu, w czasie tak zwanej fazy sandomierskiej.
Swoje przysłowiowe pięć groszy dołożyły też pozostałe dwie orogenezy czyli hercyńska i trwająca do dzisiejszego dnia orogeneza alpejska. Te w zasadzie odmłodziły już powstałe góry. Ciekawostką jest, że w odleglej przeszłości Góry Świętokrzyskie były znacznie wyższe, prawdopodobnie dochodziły do wys. nawet ponad 5000 m nad obecnym poziomem morza. Z wiekiem jednak, pod wpływem czynników destrukcyjnych występujących w przyrodzie znacznie się zmniejszyły (opis procesu zająłby całą książkę), więc tylko przedstawię najprostrzą sprawę: grzbiety sfałdowanych gór można porównać np. do powierzchni wygiętej sklejki, następuje moment gdy wierzchnie warstwy zaczynają pękać i pojawiają się szczeliny. Powierzchnia przestaje być gładka i jednolita. Takie odsłonięte miejsce jest zupełnie już nie odporne na działanie wody i wiatru. Zaczyna się proces erozji, woda dostająca się w takie szczeliny na odsłoniętym grzbiecie zaczyna wypłukiwać materiał i unosić go ze soba. W miarę upływu czasu powstają dolinki, które przeistaczają się w wielkie doliny.

Wniosek? Najczęściej w miejscu gdzie teraz jest grzbiet był kiedyś stok, a gdzie był kiedyś szczyt teraz zazwyczaj mamy dolinę (oczywiście to dotyczy tylko starych gór).  Można to zauważyc obserwując rysunki przekrojów sąsiadujących ze soba grzbietów i w wyobraźni lub na kartce można dorysować sobie pozostałą część góry - miłej zabawy :D

Geologiczną ciekawostką występującą w Górach Świętokrzyskich są fałdy obalone.