bywajtu

Jednym z ciekawszych sposobów na urozmaicenie wakacyjnych wyjazdów jest zwiedzanie skansenu. Radochę mają nie tylko dzieci (szczególnie jeśli w skansenie żyją też jakieś zwierzaki), ale i dorośli. Nie wiem jak dla Was, ale dla mnie takie wizyty mają w sobie strasznie dużo uroku. Z jednej strony człowiek uświadamia sobie jak ogromnego skoku cywilizacyjnego dokonaliśmy na przestrzeni ostatnich 100 lat (i w duchu dziękuje siłom wyższym, że już nie musi np. ubijać masła), a z drugiej odczuwa dziwną tęsknotę za tym obrazem sielskiej wsi (zwłaszcza jeśli drgnie w nas jakaś nuta z obrazkami z dzieciństwa i wakacjami spędzanymi na wsi u dziadków). Do tego dochodzą wrażenia zmysłowe - pobielone ściany, proste meble, zapach drewna i unoszącego się w powietrzu kurzu, kwitnące za oknem malwy. Czas się zatrzymał.

Ochla - skansen By Skarabeusz (Own work) CC-BY-SA-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or... Ochla - skansen (By Skarabeusz (Own work) CC-BY-SA-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or...)

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu By Semu (Own work) CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0 , http://commons.wikimedia.or... Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu (By Semu (Own work) CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0 , http://commons.wikimedia.or...)

W dużej mierze tym właśnie są skanseny - próbą uchwycenia czasu który już przeminął, zachowania jakiegoś epizodu w rozwoju kultury a często i techniki. Nawet sama nazwa skansen nie była przypadkiem. Pierwszy tego typu obiekt powstał w 1891 roku w Sztokholmie na wyspie Djurgården, z inicjatywy Artura Hazeliusa. W języku szwedzkim słowo skansen oznacza szaniec, redutę, wał obronny - i tym miało być dla kultury ludowej wspomniane muzeum. Co ciekawe nazwa skansen nie przyjęła się chyba nigdzie na świecie poza Polską, Czechami i Słowacją. Wszędzie indziej (w tym również w Szwecji) takie obiekty nazywa się "muzeami na wolnym powietrzu" (ang. "open-air museum", niem. "Freilichtmuseum", ros. "Музей под открытым небом", szwedz. "Friluftsmuseum").

Chałupa w muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu By Semu (Own work) CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or... Chałupa w muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu (By Semu (Own work) CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or...)

Jeśli chodzi o nasze rodzime podwórko pierwsze tego typu muzeum założono w 1906 roku w Wdzydzach Kiszewskich - wtedy to Teodora i Izydor Gulgowscy kupili pierwszą chatę. Początkowo było to jedynie muzeum prywatne w którym właściciele gromadzili przykłady malarstwa na szkle, czepców kaszubskich i innych przedmiotów.

Młyn wiatrakowy, tzw. Holender we Wdzydzach Kiszewskich By Polimerek (Own work), CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or... Młyn wiatrakowy, tzw. Holender we Wdzydzach Kiszewskich (By Polimerek (Own work), CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or...)

Również drugie tego typu muzeum wyewoluowało z kolekcji prywatnej stworzonej przez Adama Chętnika. Zgromadzone przez niego zbiory dały początek Skansenowi Kurpiowskiemu (dziś noszącemu jego imię). Ponoć to właśnie Chętnikowi zawdzięczamy wprowadzenie nazwy skansen do języka polskiego.

Skansen w Nowogrodzie By "Kamilx01" (Own work) CC-BY-3.0, http://commons.wikimedia.or... Skansen w Nowogrodzie (By "Kamilx01" (Own work) CC-BY-3.0, http://commons.wikimedia.or... )
Skanseny kojarzymy przede wszystkim z kulturą ludową - istnieją jednak również skanseny techniki i przemysłu, gdzie można zobaczyć i zwiedzić zabytkowe obiekty techniczne takie jak tabory kolejowe, kopalnie czy nawet... drogowskazów i słupów milowych. Ponadto oprócz regularnych skansenów powstają też muzea prywatne. Kto wie, czy kiedyś nie przekształcą się one w normalne muzea na wolnym powietrzu?

Szerokotorowy parowóz Ty23-273 w Skansenie Taboru Kolejowego w Karsznicach By Hiuppo (Own work) CC-BY-3.0, http://commons.wikimedia.or... Szerokotorowy parowóz Ty23-273 w Skansenie Taboru Kolejowego w Karsznicach (By Hiuppo (Own work) CC-BY-3.0, http://commons.wikimedia.or...)
Parowa maszyna wyciągowa kopalni Luiza By Topory (Own work) CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or... Parowa maszyna wyciągowa kopalni Luiza (By Topory (Own work) CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0, http://commons.wikimedia.or...)