KomentatorAutor Mateusz
Mateusz
subskrybuj autora
(subskrybuje: 2 osoby)

subskrybuj autora, jeśli chcesz otrzymywać informacje o jego nowych notatkach.

Wpisy:
Notatki 30 (+47/-0)
Komentarze 106 (+60/-0)
RSS RSS
Zarejestruj się

07/11/14 publiczna

Bielsko-Biała śladami ewangelików

Bielsko-Biała jest miastem, które od zawsze cechowała wielokulturowość, wielonarodowość oraz różnorodność religijna. Przez stulecia żyli obok siebie Niemcy, Żydzi i Polacy, a więc i różne religie. Dość wspomnieć, że jeszcze w XVIII wieku ewangelicy dominowali w Bielsku ilościowo, a do 1945 roku również gospodarczo. Do dziś Bielsko-Biała jest największym w Polsce miastem, gdzie znajdują się aż trzy parafie ewangelickie gromadzące przeszło 3000 wiernych.

Władze Bielska wspólnie ze Stowarzyszeniem Olszówka przygotowały broszurę z zestawem tras tematycznych ułatwiających zwiedzanie. Jedną z proponowanych tras jest spacer „śladami ewangelików”. Nawet mieszkający całe życie w mieście mogą poczuć się zaskoczeni pewnymi odkryciami.

Szlaki są poprowadzone po całym mieście Szlaki są poprowadzone po całym mieście (M. Jabłoński)

Ewangelicy skupili się w trzech ośrodkach: w Białej, Bielsku i Starym Bielsku, które do połowy XX wieku były oddzielnymi bytami. Największym z nich był Bielski Syjon, który w połowie XIX wieku pretendował do największych centrów protestantyzmu ówczesnej Austrii. Wokół dzisiejszego placu Marcina Lutra wznosi się klasycystyczna zabudowa z końca XVIII wieku. Nad placem góruje kościół ewangelicko-augsburski Zbawiciela (budowa 1782-89) z neogotyckim wyposażeniem i organami z 1881 roku. W centrum placu, w niewielkim ogrodzonym parku, stoi jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra dłuta wiedeńskiego rzeźbiarza Franciszka Vogla (1900).

Pomnik Marcina Lutra i kościół Zbawiciela. W tle Seminarium Nauczycielskie. Pomnik Marcina Lutra i kościół Zbawiciela. W tle Seminarium Nauczycielskie. (M. Jabłoński)

Na wschód od pomnika znajduje się aktualna siedziba biskupa diecezji cieszyńskiej, wzniesiona w 1794 r. jako ewangelicka szkoła ludowa czy też nowa szkoła – jako następczyni starej, już nieistniejącej. Obecnie w jej miejscu stoi największy ewangelicki ośrodek wydawniczy – Augustana. 

Ewangelicka szkoła ludowa (nowa szkoła), obecnie siedziba biskupa diecezji cieszyńskiej Ewangelicka szkoła ludowa (nowa szkoła), obecnie siedziba biskupa diecezji cieszyńskiej (M. Jabłoński)

Na północ od ośrodka zobaczymy dwa olbrzymie gmachy – ewangelickie seminarium nauczycielskie (1863-66) oraz ewangelicką szkoła żeńska (1896-97). Dalej na północ – przy ul. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego – usytuowane są Alumneum (1868 r., dawny internat dla studentów seminarium nauczycielskiego) i zaraz za nim tzw. stary cmentarz ewangelicki oddany do użytku w 1833 roku. Idąc na zachód ul. Frycza-Modrzewskiego, znajdziemy dawny sierociniec ewangelicki (1906-1907, obecnie dom opieki) oraz śląski ewangelicki dom Diakonis (1905), gdzie stacjonowały siostry (diakonisy) pracujące w szpitalu im. Cesarza Franciszka Józefa oraz sierocińcu. Nieco na południe znajduje się kościół rzymskokatolicki p.w. św. Trójcy, wybudowany na początku XVII wieku przez bielskich luteranów jako kościół cmentarny.

Drugim, dużo skromniejszym ośrodkiem, była dzielnica ewangelicka w Białej. Wokół dziedzińca położonego przy początku ul. Komorowickiej znajdziemy bryłę klasycystycznego kościoła Marcina Lutra (1792-1798) z zabytkową chrzcielnicą (1817), ołtarzem z amboną (lata 30. XIX wieku) oraz organami z 1848r.

Kościół Marcina Lutra w Białej Kościół Marcina Lutra w Białej (M. Jabłoński)

Przy placu znajdują się jeszcze budynki parafii i starej szkoły ewangelickiej (1782-83) oraz nowej szkoły ewangelickiej (1870). Idąc na północ ulicą Komorowicką, natkniemy się jeszcze na sierociniec ewangelicki (1905) oraz stary cmentarz założony w 1783 roku.

Zabytkowy cmentarz ewangelicki w Białej Zabytkowy cmentarz ewangelicki w Białej (M. Jabłoński)

Trzecim ośrodkiem, gdzie rozwinął się luteranizm jest Stare Bielsko. Zaraz obok grodziska, gdzie odkryto najstarsze ślady ludzkości na tych ziemiach (XI wiek), stoi biała bryła klasycystycznego kościoła Jana Chrzciciela (1818-1827).

Kościół Jana Chrzciciela w Starym Bielsku Kościół Jana Chrzciciela w Starym Bielsku (M. Jabłoński)

W klimatycznym parku zaadaptowanym na parking na czas niedzielnych nabożeństw znajduje się zabytkowy dom parafialny, tzw. średni folwark w Starym Bielsku. Naprzeciwko znajduje się cmentarz, który oddziela od kościoła ul. Sobieskiego.

Tzw. Średni Folwark w Starym Bielsku, obecnie siedziba parafii Tzw. Średni Folwark w Starym Bielsku, obecnie siedziba parafii (M. Jabłoński)

Wszystkie trzy części przy dobrych wiatrach można zwiedzić w jeden dzień – pod warunkiem, że stary cmentarz w Bielskim Syjonie jest akurat otwarty. Prawdziwym smaczkiem, nieco oddalonym od centrum miasta jest stół ołtarzowy JAN znajdujący się nieopodal Błoń w Mikuszowicach, tuż przy szlakach na Klimczok i Kozią Górę. To tam w czasach konrreformacji spotykali się bielscy luteranie.

Stół ołtarzowy Jan stoi w miejscu tajnych spotkań z lat 1654-1709. Ustawiony został w 300. rocznicę reformacji. Stół ołtarzowy Jan stoi w miejscu tajnych spotkań z lat 1654-1709. Ustawiony został w 300. rocznicę reformacji.

A to dopiero początek zgłębiania wielokulturowości tego niezwykłego miasta.

Mówi się o tym we wpisach (lub komentarzach do nich):


Ostatnio komentowane notatki autora:
07/05/2014 Mateusz

Geodeta

Co on właściwie robi?
4 komentarze, ostatni z 29/12/2018 od Geodeta_Swidwin
07/11/2014 Mateusz

Bielsko-Biała śladami ewangelików

2 komentarze, ostatni z 08/11/2014 od Mateusz
20/10/2014 Mateusz

Świątynia Wang w Karpaczu

2 komentarze, ostatni z 21/10/2014 od Mateusz