bywajtu

Część tegorocznego urlopu miała dla mnie wymiar sentymentalny. Wiele, oj, wiele, lat temu, jeszcze na studiach, pisałam reportaże o ratowaniu drewnianych szesnastowiecznych i siedemnastowiecznych świątyń - kościołów i cerkwi - w okolicach Krynicy, Gorlic i Biecza. Wówczas zajmowali się tym tylko naprawdę zaangażowani i odważni pasjonaci, bez pieniędzy, bez wsparcia jakiejkolwiek władzy czy konserwatorów zabytków, za to ciągle w ogniu skomplikowanych relacji katolicko-unicko-prawosławnych, polsko-łemkowsko-ukraińkich w tym regionie. W tym roku wracałam tam w strachu, że niewiele zostało z tych budowli. A tu niespodzianka! Przez te lata przetrwały, żadna się nie zawaliła, ich restauracja została dokończona, są wypielęgnowane, pod opieką konserwatora, wiele zostało wpisanych listę UNESCO, mają przewodników- opiekunów wprost zakochanych w tych obiektach, a szlak architektury drewnianej odwiedza rocznie dziesiątki tysięcy ludzi.

Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej IDB Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej (IDB)

Koroną tej architektury jest kościół katolicki w Binarowej, tuż tuż przed Bieczem. Przepięknie zachowane wnętrze pokazuje pasję, talent i wyobraźnię prowincjonalnych bezimiennych artystów sprzed 500 lat. Zakrystia, na zdjęciu poniżej widać wejście do niej, również jest niezmieniana od wieków, co kolejni proboszczowie szanują, i chwała im za to, bo zapewne mogliby sobie wygodniejsze pomieszczenia wygospodarować :)

Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej IDB Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej (IDB)

Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej IDB Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej (IDB)

Kościół jest, oczywiście, na liście UNESCO.

Kościół sw. Michała Archanioła w Binarowej IDB Kościół sw. Michała Archanioła w Binarowej (IDB)

Budowla ma styl późnogotycki XVI wiek, główny ołtarz jest późnorenesansowy, malowidła pochodzą z różnych okresów, głównie XVi i XVII wieki, rzeźby z wieku XIV. Kościół przeżył chwile grozy kilka lat temu, gdy sąsiedni potok Sitniczanka zalał budowlę i naruszył jej konstrucję. W tym roku trwają prace zabezpieczające przed takim wydarzeniem, a w samym kościele prace rekonstrukcyjne (po lewej stronie powyższego zdjęcia widać dyktę, ktorą przysłonięty jest jeden z ołtarzy w remoncie).

Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej IDB Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej (IDB)

Jeden z dzwonów na widocznej na zdjęciu dzwonicy też jest gotycki, pozostałe są nowe, podobnie jak dzwonicą, którą zbudowano w 1901 roku.

O ile Binarowa ma najpiękniejsze wnętrze z małopolskich drewnianych kościołów, a tyle kościół w Sękowej ma sylwetę nie do pobicia. Takiego spadku dachu, takich sobotów, takiej harmonii kostrukcji nie ma żadnej inny. Oryginalne wnętrze niestety nie zachowało się.

Kościół pod wezwaniem śś. Filipa i Jakuba Apostoła w Sękowej IDB Kościół pod wezwaniem śś. Filipa i Jakuba Apostoła w Sękowej (IDB)

Sobotami nazywano tę część dachu, która opadała poza obrys budowali i dawała schronienie wiernym, którzy już w sobotę przybywali pod kościół, aby w niedzielę modlić się w jego wnętrzu.

Kościół w Sękowej swoją świetność zawdzięcza wyjątkowemu gospodarzowi parafii, księdzu Stanisławowi Dziedzicowi, który 30 lat temu uparł się, że podniesie ten obiekt właściwie z ruiny. Udało mu się i dzięki jego własnej pasji i zaradności, ale też umiejętności pozyskiwania dobrych ludzi do współpracy. Poprosił o pomoc m.in. prof. Ryszarda Brykowskiego z Instytut Sztuki PAN, który zorganizował wyjazdy warszawskich studentów do pomocy w renowacji. Cudem zdobywał pozwolenia i materiały budowlane, przecież to były lata osiemdziesiąte, naprawdę nieciekawe biedne czasy, ale on potrafił. To był taki prawdziwy gospodarz tej parafii, organizował ludzi, aby doprowadzić gaz do wsi, zbudować świetlicę, naprawić drogę do Gorlic i dziesiątki innych dobrych rzeczy zrobić dla swojej społeczności. Potrafił i wódkę z drwalami wypić, i po cichu chrzcić dzieci partyjnych, i znaleźć benzynę poza kartkam.

Potrafił także tak zakolegować się z jednym pilotem, że przemycił mu złoto z Ukrainy na ikonostas do cerkwi unickiej w Owczarach (bo legalne zdobycie złota  na ten cel nie był wtedy w Polsce możliwe). Walka o kościół w Sękowej i cerkiew Owczarach to były historie jak z Bonda!

Bo siedemnastowieczną cerkiew w Owczarach, leżącą na terenie parafii Sękowej, też ks. Dziedzic wyremontował i też doprowadził do wpisania na listę UNESCO. Cerkiew całe dziesięciolecie niszczała, bowiem w latach 40tych wysiedlono stąd Łemków w ramach Akcji "Wisja" (po zabiciu gen Świeczewskiego przez bandy UPA). Łemkowie nie są Ukraińcami, ale wówczas nikt nie wnikał te zawiłości narodowo-religijne. Ks. Dziedzic uratował ją, umiał też wytłumaczyć parafianom, że tak trzeba, co nie było łatwe, bo wielu mieszkańców przybyło do gospodarstw wysiedlonych Łemków z innych okolic i nie bardzo rozumieli lokalną historię. Dzisiaj w tej przepięknej świątyni odprawiają się msze w obu obrządkach: łacińskim (katolickim) i unickim (grekokatolickim).

Cerkiew unicka w Owczarach IDB Cerkiew unicka w Owczarach (IDB)

Cerkiew unicka w Owczarach IDB Cerkiew unicka w Owczarach (IDB)

Cerkiew unicka w Owczarach IDB Cerkiew unicka w Owczarach (IDB)

Cerkiew unicka w Owczarach IDB Cerkiew unicka w Owczarach (IDB)

Cerkiew unicka w Owczarach IDB Cerkiew unicka w Owczarach (IDB)

Ks. Dziedzic jeszcze żyje, staruszek już, obchodził w ub. r. 55lecie kapłaństwa, jest przeszczęśliwy, że w tym samym roku wpisano Owczary na listę UNESCO. Piękne życie!