bywajtu

Wielki Czwartek jest obchodzony na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, którą Chrystus spożył ze swoimi uczniami i podczas której ustanowił Najświętszy Sakrament. Wielki Czwartek ropoczyna tak zwane Triduum Paschalne.

Leonardo da Vinci [Public domain], http://commons.wikimedia.or... (Leonardo da Vinci [Public domain], http://commons.wikimedia.or...)
Ponoć w dawnej Polsce, na pamiątkę tej wieczerzy, biskupi oraz królowie organizowali tego dnia specjalne uczty. Przed biesiadom myli starcom czy w ogóle nędzarzom nogi (tak jak Jezus swoim uczniom), a potem usługiwali im przy kolacji. Co więcej, każdy ze starców otrzymywał w prezencie od możnowładcy drogie prezenty.

Na wsi, wieczorem w Wielki Czwartek, również urządzano postną biesiadę, którą nazywano czasem "tajnią". Czasami tajnia przybierała formę mocno teatralną - zbierało się na nią dwunastu gospodarzy, z czego jeden był przebrany za księdza, i dzieliło się z tej okazji specjalnym chlebem. Jednocześnie gospodynie często nie myły po tajni naczyń (identyczny zwyczaj spotykamy po wigilijnej kolacji), tak by zostawić trochę jadła dla dusz zmarłych, które przychodzą tej nocy do domów. Czasami te resztki zostawiano dla jeszcze innej postaci - tym razem demonicznej; mowa tu o ubożu, czyli skrzacie domowym.

W Wielki Czwartek milkły już kościelne dzwony (które zawiązywano sznurami); zastępowało je "martwe", drewniane kołatanie kołatkami. Przed mszą rozpalano ogniska. Niejednokrotnie zdarzało się, że w tych ogniskach palono słomiane kukły mające uosabiać Judasza (polecam notatkę o Judaszkach). Co jednak ciekawe - również te ogniska wiąże się z praktykami pogańskimi - jeszcze w XV wieku Michał z Janowca przestrzegał przed zabobonną wiarą w to, że do tych ognisk przychodzą dusze żeby się ogrzać.

W nocy z czwartku na piątek (a czasem w piątkowy poranek) kąpano się w okolicznych rzeczkach czy potokach - dokonując w ten sposób rytualnego oczyszczenia. Czyniono to na pamiątkę przejścia przez Jezusa przez rzekę Cedron - dlatego też zwyczaj nazywano Cedronem.