bywajtu

Święto Trzech Króli obchodzone jest w kościołach zachodnich 6 stycznia. Nazwa wywodzi się z tradycji ludowej - gdyż tak naprawdę z okazji tego święta nie czcimy Kacpra, Melchiora i Baltazara (choć mają w tym dniu imieniny), a Epifanię - czyli objawienie się Jezusa światu (świat symbolizują tu właśnie trzej królowie). Ponadto dzień ten upamiętnia również chrzest w Jordanie.

Sama Ewangelia milczy na temat królów - niemniej święty Mateusz wspomina o mędrcach ze wschodu (ewentualnie o magach). Imiona tychże mędrców wymyślono dopiero w VI wieku, zaś tytułów królewskich dorobili się w średniowieczu.

James Tissot [Public domain], via Wikimedia Commons (James Tissot [Public domain], via Wikimedia Commons)
Mamy więc trzech królów-mędrców - Kacpra, Melchiora i Baltazara, którzy przynieśli Dzieciątku Jezus w darach złoto, kadzidło i mirrę. Każdy z tych darów miał znaczenie symboliczne - złoto było symbolem władzy królewskiej, kadzidło - symbolem boskości, zaś mirra zwiastowała jego męczeńską śmierć (gdyż jest wykorzystywana przy balsamowaniu zwłok). Legenda głosi że przyjęli chrześcijaństwo, a nawet zostali biskupami (święceń biskupich miał im udzielić św. Tomasz Apostoł) - a ich relikwie przechowywane są podobno w katedrze w Kolonii. Dlatego do XVIII wieku Kolonia - ze względu na relikwie Trzech Króli - była ważnym ośrodkiem pielgrzymkowym.

Jeśli chodzi o zwyczaje związane z tym świętem, do najlepiej znanych należy z pewnością przynoszenie z kościoła poświęconego kadzidła, kredy i mirry (w rzeczywistości jest to żywica świerkowa). Kadzidłem należy okopcić mieszkanie, a kredą napisać na drzwiach inskrypcję "K+M+B" oraz bieżący rok. Skojarzenie z imionami mędrców w tym zapisie pozornie jest tu dość oczywiste, jednak już w IV wieku święty Augustyn rozszyfrował ten napis jako skrót od Chrystus Multorum Benefactor (Chrystus Dobroczyńca Wielu); współcześnie tłumaczy się je jednak raczej jako skrót od Chrystus Mansionem Benedictat (niech Chrystus błogosławi to miejsce). Niemniej mimo że tradycja mówi jedno, to ludzie robią drugie - i dlatego u nas zamiast "C" mamy "K" - bo tak się pisze Kacper (Kasper).

Mało kto wie jednak, że w tym dniu istniał również zwyczaj obdarowywania się np. szczodrakami - czyli specjalnie pieczonymi z tej okazji rogalami. Za szczodrakami chodziła też młodzież, parobcy czy służba, dopraszając się ich w zamian za swoje rymowanki i piosenki.

"Czy piekliście Szczodraki-bochnaczki, dajcież i nam
nagrodzi wam Pan Jezus i święty Jan"