bywajtu

Współczesna panorama miast, z widocznymi pozostałościami dawnych murów i zabudowań. Janmad; http://pl.wikipedia.org/wik... Współczesna panorama miast, z widocznymi pozostałościami dawnych murów i zabudowań. (Janmad; http://pl.wikipedia.org/wik...)

Kolonia

Teodozję założyli w VI w .p.n.e. koloniści z małoazjatyckiego Miletu. Klimat panujący nad Morzem Czarnym, w tym na Krymie, odpowiadający warunkom śródziemnomorskim pozwalał greckim osadnikom czuć się tutaj jak w domu, a obecność ludów stepowych sprzyjała nawiązywaniu wymiany handlowej.

Zwycięska przegrana

Gwałtowny rozwój znaczenia miasta-państwa doprowadził do wojny z grecko-scytyjskim  królestwem Bosforu, w wyniku której Teodozja została w 380 r. p.n.e. pobita i zaanektowana.  Jednakże pod panowaniem Bosforu urosła do rangi największego portu regionu. Żyzne tereny wokół miasta dostarczały obficie płodów rolnych,  więc handlowano głównie pszenicą, ale także rybami i niewolnikami. Po upadku Jonii, zdobytej przez Persów, bliskie stosunki utrzymywano z Atenami, którym w IV w. p.n.e. przyznano pierwszeństwo zakupu zboża.

Rzym

Gdy  w 107 r. p.n.e. poproszony o pomoc przeciw Scytom król Pontu Mitrydates zawładną Bosforem, królestwo weszło na drogę wojny z Rzymem. Zwycięska Republika przejęła zwierzchność nad Krymem ok. 60 p.n.e., chociaż była to zwierzchność tylko nominalna, a lokalna dynastia rządziła aż do IV w.

Kryzys

W III w. nastąpił kryzys gospodarczy, który nie ominął także Teodozji. Upadł handel, wzmocniła się rola i wpływy kultury Sarmackiej, co osłabiło  królestwo, które nie było zdolne odeprzeć najazdu wędrującego ludu Gotów. Wkrótce potem przybyli Hunowie, którzy zniszczyli Teodozję, podobnie jak inne miasta w regionie.

Tartari

Wkrótce Bizantyjczycy odbudowali miasto, kluczowe do ich dalszej ekspansji na terenie Krymu. Zabezpieczony półwysep pozostał pod władzą Konstantynopola aż do 1235 r., kiedy stepy nadczarnomorskie zostały zalane przez falę Mongołów.

Ruiny dawnej twierdzy Genueńskiej, która przez dwa wieki powstrzymywała napór tatarów. Janmad; http://pl.wikipedia.org/wik... Ruiny dawnej twierdzy Genueńskiej, która przez dwa wieki powstrzymywała napór tatarów. (Janmad; http://pl.wikipedia.org/wik...)

Gazaria

Do istnej mozaiki ludów, które zamieszkiwały wówczas Krym (Grecy, Tatarzy, Goci, Rusini) dołączyli wkrótce włoscy kupcy z Genui, którzy po restauracji Cesarstwa w Konstantynopolu w 1268 r. otrzymali liczne przywileje handlowe.  Za zgodą Chana założyli kolonię w przemianowanej na Kaffę Teodozji,  biorąc aktywny udział w handlu jasyrem - niewolnikami zdobywanymi przez Mongołów.  

Z czasem Kaffa uzyskała autonomię i wraz z okolicznymi faktoriami utworzyła zamorskie terytorium Genui - Gazarię. Miasto stało się głównym ośrodkiem handlowym w tej części Morza Czarnego i jednym z większych miast Europy.

Broń biologiczna

Podczas oblężenia w 1346 r. Tatarzy zastosowali tutaj dżumę jako broń biologiczną, przerzucając katapultami zainfekowane ciała w obręb murów. Uciekający z miasta Włosi roznieśli chorobę na całą Europę, rozpoczynając falę Czarnej Śmierci od Genui w 1348 r.

Ogrom miasta

Wzniesione w latach 1383-1389 mury obronne miały długość  5240 m, 34 wieże i 24 barbakany, otaczając 84 ha miasta. Co ciekawe, w Kaffie znajdowało się aż 40 kościołów, 15 cerkwi i tylko jeden meczet, chociaż Krym uchodził za prowincję muzułmańską.

Koniec

W 1475 miasto zajęli Turcy Osmańscy, kończąc z Gazarią, ale i okresem prosperity tego ośrodka. Mimo to, jeszcze w XVII w. Kaffa liczyła ponad 80 000 mieszkańców. W XVIII w. ekspansja terytorialna Rosji doprowadziła do podboju Krymu i włączenia miasta do Imperium. Ponownie przemianowana na Feodozję odgrywała w XIX w. lokalną rolę handlową, stając się przede wszystkim kurortem wczasowym bogatych Rosjan.         

Ostatnia piędź

Ostatni znaczący epizod Teodozja odegrała podczas rosyjskiej wojny domowej 1917-1922, kiedy stała się głównym portem Białych i miejscem ewakuacji tysięcy rosyjskich obywateli. Stąd odpływały do Konstantynopola statki pełne uchodźców i białogwardzistów, którzy w Teodozji żegnali się na zawsze z ojczyzną.

Feodozja

Po okresie Związku Radzieckiego i w ramach Ukrainy Feodozja ma wciąż wiele do zaoferowania. Miasto jak i całą okolicę wypełniają ślady wspaniałej przeszłości, w tym twierdza genueńska, mury, cerkwie i meczety.

Zabytkowy XIV w. kościół Ormiański pw. Archaniołów Gabriela i Michała. Janmad; http://pl.wikipedia.org/wik... Zabytkowy XIV w. kościół Ormiański pw. Archaniołów Gabriela i Michała. (Janmad; http://pl.wikipedia.org/wik...)