bywajtu

Tygiel

Dubrownik, dziś jeden z największych portów Chorwacji i basenu morza Adriatyckiego, popularny kurort wczasowy. Choć położony w kraju stricte słowiańskim, ma za sobą długi i chwalebny epizod włoskiej republiki kupieckiej, Ragusy.  

Port i stare miasto w Dubrovniku / Raguzie. DIREKTOR; http://en.wikipedia.org/wik... Port i stare miasto w Dubrovniku / Raguzie. (DIREKTOR; http://en.wikipedia.org/wik...)

Mrok niepamięci

Bardzo możliwe, że pierwsza osada powstała tutaj na długo jeszcze przed naszą erą, jako kolonia Grecka lub port autochtonicznych Ilirów. Miejsce musiało być atrakcyjne dla starożytnych żeglarzy, oferując świeżą wodę pitną oraz piaszczystą plażę do wyciągania galer. Ponadto, znajdowało się dokładnie w połowie drogi między dwoma greckimi koloniami w Budvie i Korculi.     

Schronienie

W VII w., kiedy Awarowie z podległymi im Słowianami napadli na sąsiednie Epidaurus, ludność tej starej greckiej kolonii schroniła się na skalistej wyspie (Laus – gr. Skała), tworząc lub odbudowując osadę. Z czasem grecka nazwa Laus uległa pod wpływem latynizacji rotacyzmowi i po wielu wersjach (m.in. Labusa, Rachusa) przyjęła się ostatecznie Ragusa. W tym samym czasie obok miejscowych greków i Illirów w Dalmacji zaczęli osiedlać się przybyli z północy Słowianie. Założyli oni w pobliżu swoją osadę – Dubrovnik (pol. dąbrowa) , która po wiekach równoległego rozwoju w XII w. zrosła się z Raguzą, tworząc słowiańsko- grecko- włoski tygiel kulturowy.   

Księstwo

Podobnie jak cała prowincja, Raguza w I tysiącleciu znajdowała się oficjalnie pod władzą Bizancjum. Jednakże gdy cesarstwo słabło, miasto – podobnie jak inne włoskie republiki zaczęło się uniezależniać. Gdy w X w. władzę cesarską w Dalmacji zastąpiły królestwa słowiańskie, Raguza była już niezależnym księstwem i znaczącą siłą nad Adriatykiem. To z kolei spowodowało, że zaczęła być postrzegana przez Wenecję jako rywal i musiała szukać oparcia w sojuszach m.in. z Ankoną.

Przywileje

W 1050 r. król Chorwacji i Dalmacji Stjepan I nadał miastu przywileje i ziemię, przekazując jej pas wybrzeża  i nowy port w St. Croce (Gruz). Pod koniec XII w. Bośnia i Serbia nadały przywileje handlowe kupcom raguzańskim, a w 1191 r. nawet sam cesarz bizantyjski Izaak II Komnen. Co ciekawe, w dokumentach słowiańskich m.in. w Bośniackiej karcie Ban Kulin, używa się nazwy Dubrovnik.

Pod weneckim butem

W 1202 r. Wenecjanie siłami IV Krucjaty zdołali podporządkować sobie liczne miasta Dalmacji, w tym zmusili Raguzę do przyjęcia gubernatora (rector), płacenia daniny w złocie i towarach (srebro, wosk, skóry itp.) a jej port stał się ich bazą wojskową. To spowodowało wzrost nastrojów antyweneckich, które miały wpłynąć na późniejszą politykę Republiki.

Do połowy XIII w. do miasta przyłączono (odkupując od Serbii) kolejne tereny nabrzeżne. Jednakże w styczniu 1348 r. wybuchła zaraza Czarnej Śmierci, paraliżując na jakiś czas życie miasta.

Widok na główną ulicę starego miasta - Stradun. Panorama do złudzenia przypomina miasta na płw. Apenińskim. Beyond silence; http://en.wikipedia.org/wik... Widok na główną ulicę starego miasta - Stradun. Panorama do złudzenia przypomina miasta na płw. Apenińskim. (Beyond silence; http://en.wikipedia.org/wik...)

Węgierskie gwarancje

W 1358 r. Węgrzy zmusili Wenecję do zrzeczenia się wszelkich praw do wybrzeży Dalmacji. Jednakże władający rozległym królestwem (także Polską) Ludwik Węgierski zagwarantował  miastu autonomiczne rządy lokalnych rodów. Rozpoczął się okres republiki, mający trwać aż do 1808 r., podboju Napoleona.

Forpoczta Orientu

Nawet podboje tureckie, które w XV w. włączyły Dalmację pod władzę Wielkiej Porty nie zaburzyły istnienia Raguzy. W 1458r . miasto podpisało traktat z Turkami, a w 1481 r. kiedy otrzymało ich przymusową „protekcję” było wyłączone z danin i świadczeń poza trybutem pieniężnym w wysokości 12 500 dukatów. Co więcej, kupcy z Raguzy otrzymali liczne przywileje w handlu wewnątrz imperium – zwolnienia z ceł, protekcje a także pozwolenie na pływanie po Morzu Czarnym, co było normalnie  zastrzeżone dla nie tureckich handlarzy.  

Przyczyną tych gratyfikacji było położenie portu jako osmańskiej bramy na Zachód. Przez Raguzę wiodły szlaki handlowe z  Ankony czy Florencji do Konstantynopola i Bursy. Raguza otwierała także lądową drogę do Sarajewa, Skopje i Adrianopola.  

Cios zza morza

Koniec znaczenia miasta, podobnie jak Wenecji, ma związek wielkimi odkryciami geograficznymi i uruchomieniem przez Portugalczyków morskiej drogi do Indii. 6 kwietnia 1667 r. trzęsienie ziemi zniszczyło wszystkie budynki poza murami miejskimi, zabijając ponad 5000 mieszkańców, w tym wielu przedstawicieli znakomitych rodów. Przetrwał jedynie pałac Sponzów, resztę miasta odbudowano w barokowym stylu.

Odsiecz

Raguza wróciła do Zachodu po Odsieczy Wiedeńskiej (1683 r.), a w 1684 r. Habsburskie Węgry odnowiły gwarancje Wyszogrodzkie, udzielone uprzednio przez Ludwika Węgierskiego. Jednakże wysokość nałożonego trybutu (500 dukatów) pokazuje, że ówczesna Raguza żyła już tylko cieniem dawnej świetności.

Luka

Krótka prosperity nastała jeszcze w początkach Republiki Francuskiej, kiedy objęte embargiem brytyjskie produkty trafiały na kontynent właśnie po przez port w Raguzie. Jednakże po bitwie pod Austerlitz i pokoju w Pressburgu austriacka Dalmacja została przekazana francuzom, którzy w 1808 r. rozwiązali Republikę i włączyli miasto do napoleońskiego Królestwa Italii.        

  Widok na dawny pałac weneckiego gubernatora - rectora. DIREKTOR; http://en.wikipedia.org/wik... Widok na dawny pałac weneckiego gubernatora - rectora. (DIREKTOR; http://en.wikipedia.org/wik...)