bywajtu

  Max Weber Kelson; http://pl.wikipedia.org/wik... Max Weber (Kelson; http://pl.wikipedia.org/wik...)

W 1904 r. niemiecki socjolog Max Weber opublikował esej "Etyka protestancka a duch kapitalizmu", wiążąc rozwój kapitalizmu z religią protestancką (zwłaszcza kalwinizmem). Teza Webera zakładała że wartości wyznawane przez protestantyzm w najwyższym stopniu spośród wszystkich religii sprzyjają życiu gospodarczemu i kapitalizmowi. Weber zaakcentował nakaz ciężkiej pracy, ascetyczny styl życia, nieustanne wzbogacanie się i oszczędzanie jako równoczesne cnoty religijne i ekonomiczne, protestanckie i kapitalistyczne. Dużą wagę przywiązywał również protestanckiej etyce kontaktów międzyludzkich - punktualności, słowności, rzetelności czy uczciwości.

Teza Webera została przyjęta entuzjastycznie w krajach anglosaskich, wywierając stały wpływ na socjologiczny-ekonomiczny światopogląd XX w. Jednak z czasem coraz liczniejsi badacze zaczęli wykazywać brak rzetelności w Tezie Webera, argumentując, że kapitalizm narodził się w średniowiecznych Włoszech, będących ostoją katolicyzmu ( Aspects of the Rise of Economic Individualism, H.M. Robertson 1933). Co więcej, zaczęto wykazywać, że Weber zignorował historyczny spór między kapitalistyczną myślą katolicką a protestancką (Emil Kauder). Skutkiem tego wypaczenia było przypisywanie pozytywnej roli protestanckiej myśli ekonomicznej, podczas gdy pomijano jej negatywne wpływy - jak przetarcie drogi dla rozwoju ideologii Karola Marksa (Emil Kauder).  

Ostatecznie wybitny austriacki ekonomista Ludwig Mises stwierdził, że Weber odwrócił rzeczywisty ciąg przyczynowo-skutkowy. To nie protestantyzm stworzył kapitalizm, lecz kalwinizm przystosował się do wartości wyznawanych przez rosnące w siłę mieszczaństwo (Murray N. Rothbard).

Ciekawym podsumowaniem sporu o Tezę Webera jest wniosek z książki noblisty Hernanda de Soto - "Tajemnica kapitału". Autor, szukając odpowiedzi na pytanie "dlaczego kapitalizm triumfuje na Zachodzie a zawodzi gdzie indziej, doszedł do znaczącego wniosku. Weber uważał, że kapitalizm funkcjonuje w oparciu o wartości religijne i społeczne. Wiele przykładów z historii obala jednak jego twierdzenie - choćby fakt rozwoju wspaniałej republiki kupieckiej Nowogrodu w oparciu o religię prawosławną albo funkcjonowanie kapitalizmu w społeczeństwach azjatyckich (Hong Kong). De Soto znalazł czynnik, na który Weber nie zwrócił uwagi - prawo. Odpowiedzią na pytanie de Soto jest fakt, że pisane prawo nie współgra z rzeczywistym funkcjonowaniem kraju. Być może to właśnie konsekwentne prawo a nie wartości religijno-społeczne stoją u podstawy kapitalizmu?