Na kupieckim szlaku
9 osób
Moderatorzy:
    pinot

Ustawienia strony:

Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: wszyscy
Moderacja: przed publikacją
RSS RSS
Zarejestruj się

Prawo Kopernika

- prawo Greshama

Sir Thomas Gresham (1519-1579) Sir Thomas Gresham (1519-1579) (The Yorck Project; http://pl.wikipedia.org/wik... )

Prawo wypierania lepszej monety przez gorszą zostało sformułowane przez Mikołaja Kopernika na początku XVI w. Najprawdopodobniej osobnego odkrycia tej zależności dokonał 30 lat później Anglik Sir Thomas Gresham - kupiec i finansista. Opisał je w 1559 roku, w pracy Memorandum for Understanding of the Exchange. Jednakże wiele wskazuje na to, że było ono znane juz wcześniej, gdyż m.in. biskup Oresmiusz (Mikołaj z Oresme 1320-1382), krytykował monarchę za psucie monety, co było powszechnym zabiegiem w epoce pieniądza kruszcowego. Przynosił on zysk emitentowi (monarsze), który zarabiał na różnicy między nominalną wartością monety a zużytym rzeczywście kruszcem.

Orezmiusz głosił, że mennica nie jest własnością króla lecz państwa, a psucie monety (zmniejszenie ilości kruszcu) przynosi zysk królowi ale szkodę społeczeństwu. Kopernik rozwinął tę myśl w traktacie De monetae cudandae ratione (1526 r.), zauważając, że gdy w danym kraju występuje wiele monet, zła moneta (o słabej wartości kruszcowej) wypiera dobrą, co prowadzi państwo do katastrofy gospodarczej. Zła moneta miała powodować drożyznę i szkodzić głównie ubogim, prowadząc do upadku handlu, rzemiosła i nauki.

Ten proces idealnie obrazuje historia półgrosza świdnickiego, kiedy na XVI-wieczny rynek Polski trafiła podróbka półgroszy koronnych, przynosząc straty w handlu zagranicznym (obcy kupcy podnosili ceny produktów widząc słabszą wartość kruszcową monety) i prowadząc do inflacji.

Zatem zjawisko wypierania lepszej monety przez gorszą to obraz inflacji, z tą różnicą, że w obrocie pieniądzem kruszcowym. Opisane zjawiska znajdują odzwierciedlenie we współczesności. 

A jak odkrycie tego prawa wpłynęło na nasze dzieje? Kopernik przekonał szlachtę na sejmiku w Toruniu w 1526 r., by Prusy przyjęły polską monetę, co doprowadziło do unifkacji systemu pieniężnego w Rzeczypospolitej. XVI-wieczna Polska stała się drugim krajem w Europie (po Anglii) posiadającym jednolitą jednoskę pieniężną, od Smoleńska po Poznań.