bywajtu

Holenderska Kompania Wschodnioindyjska jest uważana za pierwszy na świecie koncern międzynarodowy i zarazem pierwszą kompanię emitującą papiery wartościowe, mające finansować jej działalność. Kompania powstała uchwałą Stanów Generalnych Republiki Zjednoczonych Prowincji z dn. 20 marca 1602 r. i otrzymała monopol na działalność kolonialną w Azji.

Logo Amsterdamskiej kamery Kompanii Wschodnioindyjskiej Golradir; http://en.wikipedia.org/wik... Logo Amsterdamskiej kamery Kompanii Wschodnioindyjskiej (Golradir; http://en.wikipedia.org/wik...)

Kompania skupiała kapitał gildii kupieckich wywodzących się z różnych miast i państw federacyjnych Zjednoczonych Prowincji, co od początku ukształtowało jej charakter bazujący na dotychczasowych gildiach, z rozwinięciem działalności giełdowej. Głównym udziałowcem było miasto Amsterdam, które wykorzystując przeniesienie giełdy z  okupowanej przez Hiszpanów Antwerpii, stało się głównym ośrodkiem handlowym Europy i bazą Kompanii.

Kompania ustanowiła swoje faktorie, m.in. w Batawii (Jawa), na Molukach, w Kantonie (Chiny), w Iranie, w Bangladeszu, Syjamie (Tajlandia), Tajwanie, południowych Indiach i w Japonii, z czasem także zdobywając niektóre kolonie portugalskie i hiszpańskie. Były to obszary produkujące orientlane produkty (przyprawy, tkaniny, ceramika, itp.), na które panowało duże zapotrzebowanie w ówczesnej Europie. 

W 1652 r. założono kolonię na Przylądku Dobrej Nadziei - czyli w połowie drogi między faktoriami a metropolią, dając podwalinę pod Kraj Przylądkowy i dzisiejszą Republikę Południowej Afryki.

Kompania Wschodnioindyjska w 1669 r. była najpoteżniejszą kompanią na świecie. Prowadziła wielorakie działania, nie tylko handlowe, wspierając działalność protestanckich misjonarzy i prowadząc niekiedy działania wojenne. Kompania utrzymywała 150 statków handlowych, 40 okrętów, 50 tyś. pracowników i własną, ponad 10-tysięczną armię.

Kluczem do sukcesu Kompanii była działalność giełdowa. Kompania wypłacała ponad 40% dywidendy ze swoich akcji, co zapewniało jej stały dopływ gotówki pokrywającej koszty prowadzonych działań.

Wkrótce na sprawdzonym wzorze inne państwa zaczęły zakładać analogiczne kompanie, w tym najsłynniejszą Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską. W dwadzieścia lat po założeniu Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej założono Kompanię Zachodnioindyjską, która miała monopol na kolonizację Nowego Świata.

Kres kompanii nadszedł w XVIII w., kiedy Anglicy, dzięki założeniu Banku Centralnego, pozyskali fundusze niezbędne do przejęcia przewagi na morzu. To z koleji doprowadziło do ostatecznego zwycięstwa Wielkiej Brytanii w wojnach ze Zjednoczonymi Prowincjami, którego konsekwencją było rozwiązanie 1798 r. 

Bon VOC (Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej) z 1623 r. Wlad75; http://en.wikipedia.org/wik... Bon VOC (Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej) z 1623 r. (Wlad75; http://en.wikipedia.org/wik...)