bywajtu

Mapa Szlaku Jedwabnego CC BY-SA 3.0; http://en.wikipedia.org/wik... Mapa Szlaku Jedwabnego (CC BY-SA 3.0; http://en.wikipedia.org/wik...)

Najbardziej znanym szlakiem handlowym wszechczasów był Jedwabny Szlak. Chociaż nazwa wskazywałaby inaczej, to nie jedwab był głównym towarem przewożonym tym szlakiem. Jedwab jako drogocenny towar stanowił jedynie procent w masie towarów, jaką tworzyły m.in porcelana czy przyprawy. Jednakże atrakcyjność tego egzotycznego towaru, który można było przez całą starożytność pozyskać jedynie w Chinach, powodowała, że to właśnie za nim kupcy przemierzali często ponad 12 000 km.

Ustanowienie Jedwabnego Szlaku miało miejsce w I w. p.n.e., jednakże poprzedzały je wielowiekowe wysiłki władców i handlarzy. Kompleks dróg karawanowych tworzących Jedwabny Szlak został założony na bazie wcześniejszych szlaków, którymi od niepamiętnych czasów przemierzali kupcy Azjatyccy.

Z początku jednym z najbardziej pożądanych towarów przez Chinczyków były żady (nefryt i jadeit), ozdobne kamienie wydobywane w Khotanie i Yarkandzie. Z czasem wymiana środkowozajatyckimi szlakami zaczęła się intensyfikować w oparciu o odkrycie nowych złóż złota. Ludy stepowe, w tym Scytowie, zamieszkujący stepy centralnej Azji, słynęły z kunsztownej obróbki tego metalu, której produkty zaczęły napływać do Chin. Imperium Scytów, którzy zdominowali tereny od środkowej Azji aż po współczesne Niemcy na zachodzie i Mezopotamię na południu, umożliwiło bezpieczny rozwój wymiany handlowej na wielkie odległości, dając podstawę potęgi miast kupieckich leżących na szlakach. W ten sposób rozwinęła się m.in. Sogdiana (tereny obecnego Uzbekistanu), konglomerat kupieckich miast leżących na późniejszym Jedwabnym Szlaku.

Równocześnie do rozwoju Sogdiany nastąpiło powstanie Imperium Persów, którzy korzystając ze swej pozycji między Dalekim Wschodem a Morzem Śródziemnym, utworzyli tzw. Królewską Drogę. Przez ponad 150 lat (500 - 350 p.n.e.) łączyła Smyrnę, grecki port nad Morzem Egejskim z Suzą w Iranie, pozwalając kupcom na bezpieczną podróż przez ponad 2 857 km, w opraciu o sieć placówek i strażnic, nadzorowanych przez Persów.

Podboje Aleksandra Wielkiego paradoksalnie usprawniły handel ze Wschodem. Założenie w 329 r. p.n.e. Aleksandrii Eschate w dolinie Fergany złączyło szlaki perskie z środkowo-azjatyckim, dając podwalinę pod Jedwabny Szlak. Wkrótce nastąpił pierwszy potwierdzony kontakt państw diadochów (generałowie - spadkobiercy Aleksandra Wielkiego) z Chinami, który zmotywował stronę do ekspansji środkowo-azjatyckiej. Świadczy to o kuszącej wartości dochodów płynących z nadzorowania tej drogi. W I w. p.n.e. Chińczycy podbijają środkowoazjatycki odcinek szlaku, zabezpieczając odcinek od Sogdiany aż po stołeczne Xi'an w Chinach.

Jedwabny szlak funkjonował niezakłócenie, mimo wielu gwałtownych wydarzeń historycznych, takich jak ekspansja mongolska w XIII w., aż do końca XVI w.. Wraz z końcem Imperium Mongołów trasa stała się na tyle niebezpieczna, że regulany handel przestał być opłacalny. Tym bardziej że w tym czasie Europejczycy poznali już tajemnicę produkcji jedwabiu. Upadek szlaku zainicjował poszukiwania drogi morskiej do Chin.

Karawany przemierzające szlak, którego odnogi wiodły do Konstantynopola, ale także do Egiptu i miast Afryki Wschodniej, przewoziły nie tylko towary ale i informacje, technologię, zjawiska kulturowe a niekiedy także choroby (czarna śmierć). Największą wartością Jedwabnego Szlaku było umożliwienie dalekosiężnej wymiany myśli, wpływającej na rozwóju wielu kupieckich kultur m.in. Środkowego Wschodu.

• Seidenstrasse GMT http://gmt.soest.hawaii.edu/ CC BY-SA 3.0 http://pl.wikipedia.org/wik... Seidenstrasse GMT (http://gmt.soest.hawaii.edu/ CC BY-SA 3.0 http://pl.wikipedia.org/wik...)