bywajtu

Najpopularniejszym banknotem na świecie pozostaje dolar, cieszący się wciąż opinią standardowej waluty w wymianie międzynarodowej. Autor: Hidro; http://en.wikipedia.org/wik... Najpopularniejszym banknotem na świecie pozostaje dolar, cieszący się wciąż opinią standardowej waluty w wymianie międzynarodowej. (Autor: Hidro; http://en.wikipedia.org/wik...)

Dziś głównym środkiem płatniczym są banknoty. Używamy ich codziennie, niezastanawiając się nawet jak skomplikowane struktury musiało wypracować społeczeństwo, aby móc je zastosować!

Zanim nastała era papierowego pieniądza, dominował pieniądz kruszcowy w formie monety. O jego wartości stanowiła próba kruszcu, z którego został zrobiony, co powodowało, że niezależnie od emitenta, czasu i miejsca, moneta posiadała określoną wartość. Obrót takim pieniądzem oznaczał również minimum ryzyka dla kontrahentów. Tymczasem współczesne banknoty opierają się całkowicie na zaufaniu do emitenta wynikającym z umowy społecznej, nie posiadając zabezpieczenia w kruszcu. Z jednej strony daje to możliwości nieporównywalnego rozwoju gospodarczego, m.in. dzięki łatwodostępnym kredytom, jednakże w przypadku niefortunnych zdarzeń, takich jak wojna, kryzys czy kataklizm, banknoty mogą stracić całą wartość. 

Jako pierwsi zastosowali banknoty Chińczycy, w XI w. Mniej więcej w tym samym czasie w Europie zaczęły się rozwijać zaczątki instytucji bankowych, które zapoczątkowały później emisję banknotów. Katalizatorem tego procesu były wyprawy krzyżowe, które umożliwiły włoskim republikom kupieckim wzbogacenie się i ekspansję polityczną w oparciu o kontrolę handlu z Orientem, transport morski wojsk i pielgrzymów oraz kredytowanie wypraw. Trudno powiedzieć, czy pod wplywem Chińskiego wynalazku, o którym doniósł Marco Polo, czy na podstawie własnych doświadczeń, wielkie domy kupieckie oraz zakony rycerskie (m.in. Templariusze) rozwinęły system kwitów depozytowych. Umożliwiały one złożenie depozytu kruszcowego w placówce na terenie Europy i odebranie równowartości depozytu na podstawie kwitu w placówce na terenie Lewantu. Stąd już było blisko do banknotu.   

Pierwsze Europejskie banknoty pojawiają się jednak dopiero w XVII w., w Szwecji, której terytoria - podobnie jak wcześniej Państwa Krzyżowe - oddzielone były Morzem Bałtyckim. System banknotowy był bezpieczniejszy i wygodniejszy, umozliwiał złożenie ciężkich i niewygodnych monet lub kruszców w depozycie, i swobodne podróżowanie z papierowym kwitem. To spowodowało jego szybką popularyzcją i zastąpienie monety w dużych transakcjach, podczas gdy w drobnym obrocie uzupełniał go bilon.

Aż do połowy XX w. banknot posiadał gwarancję wartości w kruszcu, najczęściej w złocie. Rezygnacja ze standardu w złocie uwalniła czysto symboliczny i wirtualny pieniądz, otwierając nowe możliwości rozwoju dla instytucji finansowych.  

Początkowo drukowaniem banknotów zajmowały się banki, jednakże poczucie zagrożenia dla stabilności gospodarczej państwa spowodowało konieczność kontroli tego zjawiska. Dlatego od połowy XVIII w. emisja banknotów wymagał wykupienia koncesji państwowej, a z czasem została ograniczona do monopolu banku centralnego.