Historia Cywilizacji
13 osób
Moderatorzy:
    pioter MarcinSz.
Autorzy strony:
    Agata pinot pioter Atavus Ola MarcinSz. WiktorOnoff

Ustawienia strony:

Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
RSS RSS
Zarejestruj się

Powstanie leskie

- groźne echo pańszczyzny

To kapliczka w Bóbrce (k. Soliny, woj. Podkarpackie) a nie krzyż w Łobozewie jest postrzegana przez wielu historyków jako miejsce, w którym rozpoczęło się powstanie Leskie. To kapliczka w Bóbrce (k. Soliny, woj. Podkarpackie) a nie krzyż w Łobozewie jest postrzegana przez wielu historyków jako miejsce, w którym rozpoczęło się powstanie Leskie. (atavus)

Jak silne było wspomnienie pańszczyzny i obawa przed jej powrotem wśród chłopstwa, przekonał się w 1932 r. Jan hr. Potocki. Rozumiejąc problemy ekonomiczne II RP hrabia postanowił zaangażować oddolnie społeczeństwo w prace nad poprawą infrastruktury publicznej. W tym celu zorganizował "święto pracy", w ramach którego miejscowa ludność raz do roku miała społecznie budować wiejskie drogi, domy lub szkoły.

Ponieważ współpraca dworu ze wsią nie opierała się wyłącznie na przemocy, chłopi chętnie zaangażowali się w te prace. Jednakże w miejscowości Łobozowa na trasie nowo wytyczonej drogi znalazł się stary krzyż. Niczego nie podjerzewający hrabia zaplanował jego przeniesienie, raptem o kilka metrów. Wtedy chłopi odmówili pracy. 

Okazało się, że krzyż w Łobozowie był jednym z wielu, pod którymi zakopano powinności pańszczyźniane. Zwyczaj zakopywania skryptów pańszczyźnianych pod przydrożnymi krzyżami lub kopcami był znany w całej Polsce. W świadomości chłopskiej skrypty były gwarancją ich wolności, uzyskanej kilka pokoleń wcześniej.

Uwłaszczenie chłopów miało miejsce w połowie XIX w., od 1808 r. w zaborze Pruskim, w 1848 w zaborze Austriackim i w 1861 r. w zaborze Rosyjskim,. Było używane przez zaborców jako forma osłabienia szlachty, stanowiącej ostoję polskiej tradycji i kultury. Przy okazji znoszenia pańszyczyny nasyłano chłopów na dwory, tak jak to miało miejsce w 1848 r. (Rabacja Galicyjska) lub separowano ich od sprawy narodowej, jak w 1861 r.

W czerwcu 1932 r. chłopstwo podkarpackie, w dużej liczbie Rusini, wyniszczone było kryzysem gospodarczym, który w Polsce najmocniej uderzył właśnie w rolnictwo (Polska najdotkliwiej odczuła skutki Wielkiego Kryzysu, po USA i Niemczech). Narażony na biedę, antypolską propagandę ukraińską i radziecką, łatwo ulegał nastrojom rewolucyjnym, czego świadectwem fala wystąpień, która przeszła przez Polską na wiosnę 1932 r.

Iskrą zapalną powstania leskiego stała się wieść o wykopywaniu krzyża i skryptów pańszczyźnianych, która zmieniwszy się w pogłoskę o powrocie pańszczyzny spowodawała gromadzenie się uzbrojonego chłopstwa. Mimo iż wojsko i policja w ciągu miesiąca rozpędziły zgromadzone bandy chłopskie, aresztując organizatorów - w tym wielu agentów SRR Zachodniej Ukrainy, pozytywnie dzisiaj oceniana inicjatywa "święta pracy" została ostatecznie zaprzepaszczona.

Mówi się o tym we wpisach (lub komentarzach do nich):


Ostatnio komentowane na stronie:
24/12/2015 pioter

Barwy gotyku

Iluminacje w Amiens
2 komentarze, ostatni z 04/03/2019 od pioter
18/06/2014 Agata

Wielki smog londyński

1 komentarz z 21/11/2016 od pinot