bywajtu

Najwcześniejsze znane nam labirynty powstały w Egipcie i na Krecie około 4 tysięcy lat temu. Twórcy pierwszych budowli tego rodzaju czerpali prawdopodobnie inspirację z labiryntów naturalnych, np. krętych, wąskich ścieżek wijących się wśród skalistych gór. W 19. wieku przed naszą erą faraon Amenemhet III wybudował nad Nilem największy pałac-labirynt starożytności. Służył on faraonowi jako mieszkanie i ośrodek sprawowania władzy. Plątanina korytarzy i ukrytych przejść była tak skomplikowana, że bez pomocy specjalnych przewodników nikt nie mógł dotrzeć do komnat władcy. Starożytni historycy, którzy widzieli dzieło Amenemheta, relacjonowali, że było ono o wiele wspanialsze od piramid w Gizie. Faraon zadbał, by również po śmierci nikt nie mógł zakłócić mu spokoju. W pobliskiej piramidzie, gdzie go pochowano, także zbudowano skomplikowany labirynt.

Mniej więcej o stulecie później powstał labirynt w pałacu Knossos na Krecie. Około 1300 pomieszczeń budowli, połączonych za pomocą sieci korytarzyków, schodków i tajemnych przejść tworzyło prawdziwą plątaninę, w której niewtajemniczony nie miał szans zachować orientacji. Na licznych monetach i naczyniach odnalezionych przez archeologów w Knossos widnieją przedstawienia labiryntów, a także byków i byczych rogów. Ma to prawdopodobnie związek ze znanym greckim mitem o straszliwym Minotaurze, który zamieszkiwał labirynt.

Chociaż wielkie budowle  nad Nilem i na Krecie uległy zniszczeniu, pamięć o nich przetrwała w następnych pokoleniach. Bardzo rozpowszechniony w kulturach śródziemnomorskich był symbol labiryntu; spotyka się go na naczyniach, amforach, w formie graffiti na budynkach. Bogaci Rzymianie budowali przy swoich willach miniaturowe labirynty. Były zbyt małe, by w nich chodzić; pełniły raczej funkcję magiczną, „chroniąc” dom przed intruzami.

Po upadku Rzymu ich znaczenie zmieniało się. Labirynty malowane na podłogach i ścianach chrześcijańskich klasztorów zawierały treści religijne. Według niektórych badaczy symbolizowały trudną i zawiłą drogę chrześcijanina do Boga, według innych miały uzmysławiać, że gdy wejdzie się na drogę grzechu, to trudno z niej wyjść.

Na dworach władców pojawił się tymczasem labirynt w innej funkcji – jako miejsca służącego rozrywce. Takie labirynty, tworzone z żywopłotów, były ściśle związane z rozwojem pałacowej sztuki ogrodowej. Wesoło chichocząc, nadobne dwórki ganiały się tam z chutliwymi rycerzami. A jeśli ktoś potrzebował samotności, to mógł zaszyć się tam  wieczorem i podumać sobie, odgrodzony żywopłotami od dworskiego zgiełku. Tego typu przybytki możemy dziś oglądać jako turyści. W Anglii, gdzie ogrodnictwo pałacowe osiągnęło wyżyny, znajduje się obecnie 125 dostępnych dla publiczności labiryntów ogrodowych. Największym obecnie na świecie labiryntem jest natomiast Pineapple Garden Maze na Hawajach, o długości ścieżek około 4 kilometrów.

• Labirynt w Symonds Yat, Wielka Brytania NotFromUtrecht/CC BY-SA 3.0/Wikipedia Labirynt w Symonds Yat, Wielka Brytania (NotFromUtrecht/CC BY-SA 3.0/Wikipedia)