
13 osób
Tematy strony:
Kroniki techniki
Domy, drogi, miasta
Wojna i cywilizacja
Plemiona, narody, imperia
Biohistoria
Prawa i obyczaje
Polska nowoczesna, Polska zacofana
Czas człowieka
Ustawienia strony:
Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
RSS
RSS
23/10/15
od pinot
W temacie: Domy, drogi, miasta
Krzyżackie gdaniska
Nieco o toaletach na średniowiecznych zamkach
"Piękny i fikuśny Wersal nie miał nawet jednej łazienki czy toalety" - pisała Ola w notatce Dzieje brudu i czystości. I pomyśleć, że mowa o najbardziej eleganckim pałacu XVII- wiecznej Europy! Co innego zamki średniowieczne, w których toalety były, i to jakie! Pisał o tym MarcinSz. w notatce Mroczne sekrety średniowiecznych toalet: "Po raz pierwszy oddzielne pomieszczenia typu WC pojawiły się w czasie odrodzenia gospodarczego na Zachodzie w XI w. Doszło wtedy do prawdziwego boomu budowy zamków, a w niektórych z nich architekci zastosowali nowatorskie rozwiązania podnoszące komfort życia mieszkańców". Jedne z najciekawszych takich rozwiązań znajdujemy w zamkach krzyżackich. To okazałe, nieraz monumentalne gdaniska, czyli wykusze i wieże latrynowe. Największym z nich jest gdanisko na zamku w Kwidzynie, oddalone od korpusu zamku 55 metrów i połączone z nim przejściem zbudowanym na 5 wysokich arkadach. Usytuowane na wieży ustępy były mniej lub bardziej obudowanymi otworami w podłodze, przez które fekalia trafiały do fosy albo - jak w Kwidzynie - do strumyka przepływającego pod nimi.
To nie jedyne gdanisko zachowane do dziś, podobne są jeszcze w Toruniu i Malborku. W gdanisku na malborskim wysokim zamku możemy zobaczyć rekonstrukcje średniowiecznych kabin:
Wieże wysunięte poza mury zamku pełniły również funkcje obronne w przypadku zagrożenia. Jednakże to oddalenie powodowało tez pewna niewygodę, gdyż do ustępu rycerze mieli po prostu daleko. Dlatego też w wielu miejscach zamku instalowano również skromniejsze wychodki, zazwyczaj na murach. Odprowadzały one nieczystości specjalnymi kanałami bądź tak jak w gdaniskach poprzez otwór prosto do fosy. Przykład znalazłem na zamku w Bytowie:
Nie wiadomo na pewno, skąd pochodzi sama nazwa "gdanisko", po niemiecku "dansker". Przypuszcza się, że od Gdańska, które krzyżacy chcieli w ten sposób poniżyć, albo od tego samego starego słowiańskiego słowa, które dało początek nazwie "Gdańsk" i oznaczało coś mokrego, wilgotnego (gd = mokry, gdanie = mokradło).
Dziś gdaniska to oczywiście tylko obiekty muzealne. Widziałem te w Malborku i Kwidzynie, w obu przypadkach nie płynie pod nimi już żaden strumyk, żadna fosa. Tym niemniej nadal robią wrażenie i budzą podziw dla architektów i budowniczych średniowiecznych zamków. No i też - rzecz jasna - dla dbałości o czystość, jaką wykazywali średniowieczni rycerze.
Powiększ
Mówi się o tym we wpisach (lub komentarzach do nich):
Inne wpisy w tym temacie:
- Zagadka trwałości rzymskich budowli
- Indiańska forteca, która przetrwała osiem wieków
- Piramidy?.. Ale nie egipskie
- Labirynty: od ochrony do zabawy
- Osada, która dała początek cywilizacji
- Starożytne miasta nie wyglądały tak, jak myślicie
- Koloseum było w średniowieczu... apartamentowcem
- W budowie piramid pomogła woda
- Mroczne sekrety średniowiecznych toalet
- Co wielki most Trajana mówi o klimacie?
Notatki o podobnych miejscach: