Historia Cywilizacji
13 osób
Moderatorzy:
    pioter MarcinSz.
Autorzy strony:
    Agata pinot pioter Atavus Ola MarcinSz. WiktorOnoff

Ustawienia strony:

Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
RSS RSS
Zarejestruj się

Krzyżackie gdaniska

Nieco o toaletach na średniowiecznych zamkach

"Piękny i fikuśny Wersal nie miał nawet jednej łazienki czy toalety" - pisała Ola w notatce Dzieje brudu i czystości. I pomyśleć, że mowa o najbardziej eleganckim pałacu XVII- wiecznej Europy! Co innego zamki średniowieczne, w których toalety były, i to jakie! Pisał o tym MarcinSz.  w notatce Mroczne sekrety średniowiecznych toalet: "Po raz pierwszy oddzielne pomieszczenia typu WC pojawiły się w czasie odrodzenia gospodarczego na Zachodzie w XI w. Doszło wtedy do prawdziwego boomu budowy zamków, a w niektórych z nich architekci zastosowali nowatorskie rozwiązania podnoszące komfort życia mieszkańców". Jedne z najciekawszych takich rozwiązań znajdujemy w zamkach krzyżackich. To okazałe, nieraz monumentalne gdaniska, czyli wykusze i wieże latrynowe. Największym z nich jest gdanisko na zamku w Kwidzynie, oddalone od korpusu zamku 55 metrów i połączone z nim przejściem zbudowanym na 5 wysokich arkadach. Usytuowane na wieży ustępy były mniej lub bardziej obudowanymi otworami w podłodze, przez które fekalia trafiały do fosy albo - jak w Kwidzynie - do strumyka przepływającego pod nimi. 
 
Gdanisko w Kwidzynie siegające 55 metrów poza mury zamku Gdanisko w Kwidzynie siegające 55 metrów poza mury zamku
   
To nie jedyne gdanisko zachowane do dziś, podobne są jeszcze w Toruniu i Malborku. W gdanisku na malborskim wysokim zamku możemy zobaczyć rekonstrukcje średniowiecznych kabin:
 
Rekonstrukcja latryny na zamku w Malborku Rekonstrukcja latryny na zamku w Malborku
 
Korytarz prowadzący do latryny (Malbork) Korytarz prowadzący do latryny (Malbork)
 
Wieże wysunięte poza mury zamku pełniły również funkcje obronne w przypadku zagrożenia. Jednakże to oddalenie powodowało tez pewna niewygodę, gdyż do ustępu rycerze mieli po prostu daleko. Dlatego też w wielu miejscach zamku instalowano również skromniejsze wychodki, zazwyczaj na murach. Odprowadzały one nieczystości specjalnymi kanałami bądź tak jak w gdaniskach poprzez otwór prosto do fosy. Przykład znalazłem na zamku w Bytowie: 
 
Latryna na zamku w Bytowie Latryna na zamku w Bytowie
 
Nie wiadomo na pewno, skąd pochodzi sama nazwa "gdanisko", po niemiecku "dansker". Przypuszcza się, że od Gdańska, które krzyżacy chcieli w ten sposób poniżyć, albo od tego samego starego słowiańskiego słowa, które dało początek nazwie "Gdańsk" i oznaczało coś mokrego, wilgotnego (gd = mokry, gdanie = mokradło). 
 
Dziś gdaniska to oczywiście tylko obiekty muzealne. Widziałem te w Malborku i Kwidzynie, w obu przypadkach nie płynie pod nimi już żaden strumyk, żadna fosa. Tym niemniej nadal robią wrażenie i budzą podziw dla architektów i budowniczych średniowiecznych zamków. No i też - rzecz jasna - dla dbałości o czystość, jaką wykazywali średniowieczni rycerze.  
  • Kwidzyn. To chyba najokazalszy dawny wychodek w Europie Kwidzyn. To chyba najokazalszy dawny wychodek w Europie

Mówi się o tym we wpisach (lub komentarzach do nich):


Ostatnio komentowane na stronie:
24/12/2015 pioter

Barwy gotyku

Iluminacje w Amiens
2 komentarze, ostatni z 04/03/2019 od pioter
18/06/2014 Agata

Wielki smog londyński

1 komentarz z 21/11/2016 od pinot
Notatki o podobnych miejscach: