bywajtu

Baba Jaga jest swoistym, świętokrzyskim symbolem. Jej wciąż utrwalany wizerunek sięga swymi korzeniami do średniowiecza, ale tak naprawdę wywodzi się kręgu wierzeń antycznych, celtyckich i germańskich. Gdyby się tak zastanowić, to Baba Jaga jest wyjątkowo złożoną postacią, na którą składają się cechy następujących bóstw: Holda i Perha (bóstwa przeznaczenia, dobrobytu, wywodzące się z wierzeń germańskich i nordyckich), Diany (bogini losu i szczęścia w mitologii greckiej i rzymskiej), Epony i Hery (chtonicznych, dobrotliwych, kobiecych bóstw). Oprócz tego nasza świętokrzyska wiedźma została ukształtowana przez bałtyckie wyobrażenia o wilkołakach oraz wierzenia związane ze strzygami.

Początkowo czarownice latały na zwierzętach, dopiero później przesiadły się na żerdzie z płotu, a ostatecznie wybrały miotły, jako najlepszy środek transportu. Jednak wybór te był podyktowany jeszcze jedną kwestią. Miotła uznawana była za symboliczny przedmiot związany z oczyszczeniem i wypędzaniem złych mocy.

Jedno z typowych przedstawień Baby Jagi SteFou! CC BY 2.0 https://www.flickr.com/phot... Jedno z typowych przedstawień Baby Jagi (SteFou! CC BY 2.0 https://www.flickr.com/phot...)

Samo sformułowanie Baba Jaga oznacza starą kobietę (Babę) i do tego jędzę, wiedźmę (Jagę), która zasadniczo jest groźna i niebezpieczna. Zazwyczaj wyobrażano ją sobie lub przedstawiano, jako wyjątkowo szpetną i odrażającą. Z lekcji historii wiemy (lub nie wiemy), że w średniowieczu wiele kobiet było posądzanych o czary, co doprowadzało do swoistej nagonki na nie (tzw. polowania na czarownice, procesy kończące się karą śmierci, itd.).

Na świętokrzyskiej ziemi legendy związane z Babą Jagą zaczęły kształtować się w okolicach XV wieku i związane były z pogańską przeszłością Łysej Góry. Miejscowa ludność wierzyła, że na Gołoborzu (uznawanym w mitologii za miejsce przyciągające złe moce) odbywały się sabaty czarownic, na które przybywał sam diabeł.

Warto jednak zaznaczyć, że zainteresowanie Babą Jagą trwa aż do dziś. Ciekawe jest to, że w XX wieku nasza rodzima wiedźma została ubrana w strój ludowy, jakim jest zapaska świętokrzyska i tym samym jej wizerunek został zbliżony do ludowej kultury regionu. Obecnie motyw Baby Jagi pojawia się w kampaniach promujących Świętokrzyskie oraz w przeróżnych miejscach na terenie całego województwa.