bywajtu

Przy okazji notatki o tekke Sztipie i kodach praktyk magicznych pojawił się nam termin "magia sympatyczna". Nazwa brzmi tak sympatycznie, że aż żal nie powiedzieć kilku słów więcej na jej temat.

Magia sympatyczna dzieli się w teorii na dwie odmiany - magię homeopatyczną i magię przenośną. Terminy zostały wprowadzone przez Sir Jamesa Frazera, autora "Złotej Gałęzi". Sir James Frazer był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli starej gwardii w antropologii - czyli tak zwanych badaczy gabinetowych, którzy swoje dzieła tworzyli w oparciu o opisy z książek (takich jak np. dzienniki czy relacje z podróży) a nie własne doświadczenia z terenu (tę nową jakość w badaniach przyniesie dopiero nasz rodak Bronisław Malinowski).

Magia homeopatyczna

Ten rodzaj magii opiera się przede wszystkim na przekonaniu, że podobieństwo niektórych przedmiotów czy gestów może generować podobne skutki, lub że między takimi przedmiotami może zaistnieć symboliczna więź  Istnienie takiej więzi warunkuje skuteczność naszych działań.
W notatce o kodach praktyk magicznych wspominałam o "magii węzłów" zwanej też "magią Alkmeny". W myśl tej magii rozwiązywanie węzłów czy supłów miało pomagać przy trudnych porodach i przyśpieszyć "rozwiązanie".

Jednak przykładów na ten rodzaj magii znajdziemy więcej - choćby znana z horrorów magia voodoo - i jej najbardziej rozpoznawalny atrybut - laleczka, która ma uosabiać ofiarę tej magii. Wszelkiej działania powzięte na lalce mają odbić się na osobie, którą symbolizuje.

Josh McGinn, CC BY-ND 2.0, https://www.flickr.com/phot... (Josh McGinn, CC BY-ND 2.0, https://www.flickr.com/phot...)

Magia przenośna

U podstaw magii przenośnej leży przekonanie, że rzeczy, które były ze sobą w styczności na zawsze będzie łączyć specjalna więź. Dlatego za pośrednictwem jednego przedmiotu możemy magicznie wpływać na inny przedmiot. Stąd strach o.. paznokcie, włosy etc. Zresztą nawet fragment odzieży w niepowołanych rękach mógł stać się niebezpiecznym narzędziem gdyż za jego pomocą można było poważnie zaszkodzić ofierze.

Ciekawym przykładem magii przenośnej rodem z kultury popularnej jest "Władca pierścieni". Więź między Sauronem a pierścieniem była tak silna, że zniszczenie pierścienia spowodowało śmierć samego Saurona.

Teraz gdy wiemy z czego składa się magia sympatyczna łatwiej będzie nam zrozumieć skąd się wzięła jej "sympatyczna" nazwa. W grece sympátheia oznaczała współczujący - co oddaje chyba w pełni przekonanie leżące u podstaw magii sympatycznej, wedle której między różnymi przedmiotami może zaistnieć specjalna więź - więź która tworzy się bądź to na prawie styczności bądź podobieństwa.


P.S. Oczywiście w kontekście tych rozważań miejmy na względzie, że żaden czarownik nie myślał sobie nigdy "a teraz będę uprawiać magię homeopatyczną/naśladowczą/sympatyczną". Nie - magia sympatyczna jest tylko terminem, wykorzystywanym przez badaczy na określenie pewnego rodzaju praktyk. Poza tym nie wszystkie rodzaje praktyk magicznych będą się tu mieścić - jednak taki to już urok klasyfikacji tworzonych przez badaczy.