bywajtu

Czy liczba w matematyce może mieć swoje własne święto? Oczywiście, że tak - o ile tylko jest liczbą tak wyjątkową jak liczba π.

Piękno liczby π

Skąd bierze się wyjątkowość liczby π? Przede wszystkim jest to stała matematyczna (czyli symbol któremu odpowiada jakaś stała, określona wartość), która odwzorowuje stosunek obwodu koła do jego średnicy. Ponadto jest to liczba niewymierna.

Natura i właściwości liczby π nurtowały uczonych od wieków. Pierwszym znanym uczonym, któremu udało się obliczyć liczbę π z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku był Archimedes, i dlatego liczba ta była też nazywana liczbą Archimedesa. Archimedes zastosował bardzo sprytny sposób na obliczenie długości obwodu koła - najpierw wpisał w nie 96-kąt foremny, a następnie opisał na nim taką samą (ale ciut większą) figurę. Średnia z ich dwóch obwodów miała być długością obwodu koła.

Wynik Archimedesa udało się znacząco "pobić" dopiero w XVI wieku. w 1596 roku Ludolph van Ceulen (stosując tę sama metodę co Archimedes) obliczył liczbę π z dokładnością do 20 miejsc po przecinku. Pozostałe 20 lat życia poświęcił na ustalenie kolejnych 15 liczb (czyli doszedł do 35 miejsc po przecinku). Od jego imienia liczbę π nazywa się też Ludolfiną.

Zdarzały się też kuriozalne wpadki. W 1874 roku po 15 latach pracy, Williamowi Shanksowi udało się obliczyć 707 miejsc po przecinku. Niestety - okazało się, że pomylił się przy 528 liczbie po przecinku. "Na szczęście" błąd wykryto już po śmierci Shanksa.


Święto

Liczba π dorobiła się też swojego święta. Nie bez przyczyny obchodzone jest ono 14 marca - amerykański zapis tej daty przypomina właśnie liczbę π. Dodatkowo jest to też rocznica urodzin.. Alberta Einsteina. Święto liczby π celebruje się szczególnie hucznie w Stanach Zjednoczonych. Z tej okazji serwuje się np. dania które są okrągłe i zawierają w sobie słowo "pie" - gdyż brzmi ono podobnie jak liczba π (w angielskiej wymowie brzmi ona jak "paj"). Popularne są więc "pizza pie" i "apple pie" (to pierwsze nazywane jest tak chyba tylko w tym dniu i tylko dla potrzeb tego święta).

keegan, CC-BY-SA-2.0, http://commons.wikimedia.or... (keegan, CC-BY-SA-2.0, http://commons.wikimedia.or...)

Obchody w Polsce

W Polsce święto przyjęło się raczej słabo, a może raczej jest dopiero w powijakach. Niemniej z tej okazji możecie wziąć udział w licznych atrakcjach organizowanych przez różne wydziały Matematyki (a czasem również licea).

Np. Politechnika Warszawska organizuje 13.03 bieg o Puchar Dziekana Wydziału Matematyki i Nauk Informacyjnych. Zabawne jak mocno organizatorzy podkreślają, że w "Biegu" nie będzie liczyć się siła mięśni lecz sprawny umysł. A już 14.03 odbywać się będą liczne konkursy z nagrodami - łamigłówki, quizy etc.

Z kolei Uniwersytet Śląski ma bardzo rozbudowany dwudniowy program imprez przewidzianych z okazji Święta liczby π. Każdy ścisły wydział dodał coś od siebie (dodatkowo uwzględniono również imprezy "przyjaciół"). Zajęć i warsztatów jest naprawdę bardzo duży wybór a wszystkie mają na celu popularyzacje nauki.

Ciekawie zapowiada się też impreza z okazji święta liczby π zorganizowana przez Politechnikę Krakowską - kulminacyjnym punktem programu będzie bicie rekordu liczby π, polegające na recytowaniu z pamięci rozwinięcia liczby π. Cóż - jeśli organizatorzy planują pobić obowiązujący rekord to życzę im powodzenia. Obecny rekord świata należy do Japończyka Akiry Haraguchi, który podał ją z dokładnością do... 100 tys. miejsc po przecinku. WOW!


P.S. Mamy też swoją własną, europejską wersję święta liczby π, obchodzoną 22 lipca (22.07)  - jako Dzień Aproksymacji π (stosunek tych dwóch liczb - 22 i 7 -  świetnie przypomina liczbę π, ale tylko do dwóch pierwszych miejsc po przecinku).


P.S.2. Liczba π była też "inspiracją" dla poetów, którzy tworzyli wiersze, w których każdy kolejny wyraz składał się z odpowiedniej liczby liter - odwzorowującej kolejną liczbę w rozwinięciu liczby Pi.