bywajtu

Kościół Haghia Sophia, symbol Konstantynopola, po 1453 r. ogołocony z ozdób, w tym bezcennych malowideł izamieniony na meczet OsvaldoGago; http://pl.wikipedia.org/wik... Kościół Haghia Sophia, symbol Konstantynopola, po 1453 r. ogołocony z ozdób, w tym bezcennych malowideł izamieniony na meczet (OsvaldoGago; http://pl.wikipedia.org/wik...)

Kolonia

Zanim Konstantyn Wielki przeniósł stolicę imperium rzymskiego nad Bosfor, od prawie tysiąca lat istniała tam grecka kolonia, Bizancjum. Założyli ją w 657 r. p.n.e. koloniści z Megary, prowadzeni według legendy przez Byzasa. Osiedli naprzeciwko starożytnego Chalcedonu, na Europejskim brzegu jedynej cieśniny prowadzącej z Morza Śródziemnego na Morze Czarne, Bosforu, co zadecydowało o  przyszłym znaczeniu miasta.

Skromne millenium

Mimo to przez pierwszych 10 wieków swojego istnienia Bizancjum pozostawało mało znaczącą kolonią, z czasem podległą władzy odległego Rzymu. Kiedy jednak ogrom Cesarstwa zaczął coraz bardziej uniemożliwiać jego sprawne zarządzanie, powstała idea podziału organizacyjnego na cesarstwo wschodnie i zachodnie. Konstantyn Wielki - cezar Wschodu wyznaczył w 306 r. miasto na swoją siedzibę. Rozpoczęto przebudowę trwającą 6 lat, angażując olbrzymie pieniądze i nakłady pracy, zanim Konstantyn uznał, że miasto może spełniać rolę nowej stolicy.

Stolica imperium

Konstantynopol swoim przepychem i ogromem budowli nie przypominał w niczym niedawnego Bizancjum. Miasto zdobiły ogromne fora, ciągi kolumnad i spolia zwożone z terenów całego imperium. Wkrótce zaczęto uruchamiać urzędy i instytucje będące odpowiednikami rzymskich, mające na celu sprawne zarządzanie Wschodnim Cesarstwem.

Powstał senat, pretorium, forum, kuria, pałac cesarski a także olbrzymi hipodrom, pośrednie narzędzie do rządzenia nastrojami społeczeństwa. Już wkrótce powstaną tam dwa zwalczające się stronnictwa kibiców – niebiescy i zieloni, które zaczną wpływać na politykę państwa, doprowadzając niekiedy do rozruchów w mieście.   

Kolejni cesarze nie przestali rozbudowywać miasta, wznosząc nowe pałace – Hebdomon, Blachernae, budowle publiczne a przede wszystkim kościoły. Wśród tych ostatnich wizytówką miasta stał się kościół Hagia Sophia (Pol. Świętej Mądrości), który po upadku miasta w 1453 r. Turcy zamienili na meczet, dodając charakterystyczne minarety. 

Fragment murów obronnych dawnego Konstantynopola Neuceu; http://pl.wikipedia.org/wik... Fragment murów obronnych dawnego Konstantynopola (Neuceu; http://pl.wikipedia.org/wik...)

Fortyfikacje

Kluczowym dla przetrwania miasta we wczesnym średniowieczu okazały się fortyfikacje wzniesione przez Teodozjusza II w latach 408 – 450 r. , których oparcie stanowił podwójny ciąg murów grubych na 4,5 -6 m, wysokich od 12 do 20 m i chronionych 96 wieżami. Mury te odparły wiele najazdów ludów „barbarzyńskich” – m.in. Awarów, Pieczyngów, Arabów, Rusów czy Bułgarów a także wiele ataków własnych armii, gdyż dzieje Bizancjum usiane są licznymi wojnami domowymi. Wraz z powiększaniem się miasta budowano kolejne linie obronne, obejmujące nowe pałace – Blachernae czy dzielnice – Galata.

Światełko w ciemności

We wczesnym średniowieczu, gdy Europa wydawała się być pogrążona w „mroku” cywilizacyjnym, mimo różnych tragicznych wydarzeń Konstantynopol uchodził za cywilizacyjne centrum świata. Zachowanie antycznej technologii, wiedzy i zwyczajów powodowało iż przeciętny poziom życia w mieście był dużo wyższy niż gdzie indziej. Ponadto Bizantyjczycy mieli własne wynalazki, jak „ogień grecki”, tajna broń za pomocą której spalono w 718 r. arabską flotę (1800 okrętów).   

Podziemny świat Konstantynopola, system cystern - zbiorników na wodę do dziś budzi wielkie zainteresowanie i aurę tajemniczości FlickrLickr; http://pl.wikipedia.org/wik... Podziemny świat Konstantynopola, system cystern - zbiorników na wodę do dziś budzi wielkie zainteresowanie i aurę tajemniczości (FlickrLickr; http://pl.wikipedia.org/wik...)

Przebłysk

W XII w., za panowania dynastii Komnenów, po wielu kryzysach Cesarstwo zaczęło się odradzać. Prawdziwa prosperity odbiła się zwiększeniem liczby mieszkańców Konstantynopola z dotychczasowych 100 000 do prawie 500 000 pod koniec wieku. To czyniło stolicę Bizancjum największym miastem basenu Morza Śródziemnego i Europy ( Rzym liczył wtedy mniej niż 50 000).     

Zdrada

Kres świetności miasta nastąpił w 1204 r. kiedy rycerze IV Krucjaty podstępem skierowani przez Wenecjan zdobyli i splądrowali Konstantynopol. Wywieziono wtedy tony bezcennych skarbów, gromadzonych od starożytności, które do dzisiaj rozsiane są po miastach zachodniej Europy. Największym beneficjentem tej grabieży stała się jednak Wenecja, w której prawie na każdym kroku można znaleźć spolia z Konstantynopola.

Upadek

Upadek miasta oznaczał upadek imperium. Mimo to Bizancjum zdołało odzyskać stolicę i przetrwać jeszcze 250 lat, do połowy XV w.. Wtedy Turcy przy użyciu ciężkiej artylerii prochowej zdołali przełamać mury i wedrzeć się do miasta, kładąc kres Wschodniemu Cesarstwu Rzymskiemu. Po trzech dniach trwającej grabieży, na targach niewolników sprzedano ponad 60 000 jego mieszkańców, nieliczni zdołali schronić się w opanowanej przez Genueńczyków Galacie.

Istanbul

Wkrótce jednak miasto zakwitło jako stolica Imperium Tureckiego, Istanbul. Określenie to przejęli Turcy od pozostałych na miejscu greków, myśląc, że powiedzenie eis tin polein (pol. „do miasta”)  to jego nazwa. Kościoły zamieniono na meczety, uruchomiono olbrzymie bazary – w tym targi  niewolników, a w wielkim budynku bramnym, strzegącym wejścia do pałacu Sułtana, zamieszkał Wielki Wezyr, od czego zaczęto mówić o Wielkiej Porcie, dworze sułtana. Ale to już zupełnie inna historia…  

Panorama miasta w czasach Bizantyjskich Greg84; http://pl.wikipedia.org/wik... Panorama miasta w czasach Bizantyjskich (Greg84; http://pl.wikipedia.org/wik...)