bywajtu

  Port w Ankonie Awd; http://en.wikipedia.org/wik... Port w Ankonie (Awd; http://en.wikipedia.org/wik...)

Kolonia

Miasto założyli greccy osadnicy z Syrakuzy, dostrzegając w wyciągniętym cyplu dogodną osłonę dla przyszłego portu. W 387 r. p.n.e. powstał Ankon, nazwany, nie bez humoru, łokciem (od kształtu cypla). Bardzo szybko miasto stało się jednym z głównych portów Adriatyku, obsługując handel między zamieszkującymi tam Celtami, Ilirami, Etruskami, Rzymianami i Grekami. Podstawą jego bogactwa stało się jednak uruchomienie produkcji barwnika purpury, który w IV w. p.n.e. był jednym z najbardziej poszukiwanych towarów.

Cenny barwnik

Technologię jego produkcji opracowali prawie tysiąc lat wcześniej Fenicjanie, strzegąc jej przez wieki. Źródłem pigmentu był drapieżny ślimak morski Murex, z rodziny Muricidae. Wysoka jakość i odporność barwnika na słońce czy pranie miała swoją cenę. W czasie gdy zakładano Ankonę, jak donosi Theopompus, purpura kosztowała na wagę tyle co srebro.  

Port  

Produkcja purpury przyczyniła się ogromnie do rozwoju Ankony. Gdy w II w. p.n.e. zajęli je Rzymianie, było już głównym portem regionu. Mimo włączenia do Rzymu, miasto utrzymało przywilej bicia monety a mieszkańcy dalej używali języka greckiego.  Gdy w 49 r. p.n.e. Cezar przekroczył Rubikon, wyznaczył marszrutę najpierw na Ankonę, wówczas główny adriatycki port wojskowy Republiki, dopiero później na Rzym.  W czasach Cesarskich Ankona, jako najbliższy Rzymowi duży port Adriatycki, stanowiła główny węzeł komunikacyjny z Dalmatią. Dlatego też za panowania Trajana doszło do rozbudowy portu, i to zleconej słynnemu syryjskiemu architektowi Apolodorosowi z Damaszku. W 115 r., aby podkreślić znaczenie miasta dla Rzymu, przed wejściem do portu ustawiono łuk triumfalny, podpisany „od ludu i senatu Rzymskiego”.

Zawierucha dziejów

W wiekach kryzysu i upadku Cesarstwa położenie geograficzne przestało sprzyjać miastu. Leżąc na drodze barbarzyńskich najazdów była wielokrotnie najeżdżana, przede wszystkim przez Gotów. Jednakże po zwycięskich Wojnach Gockich Justynian przywrócił ją do cesarstwa bizantyjskiego, spadkobiercy Rzymu. Odtąd Ankona weszła w skład bizantyjskiego Egzarchatu Rawenny.

Pentapolis

W 568 r. Italię najechali Longobardowie, podbijając większość obszaru i zakładając swoje królestwo. Odkryta słabość Bizancjum uświadomiła mieszkańcom Ankony konieczność samoobrony, zawiązano więc z pobliskimi miastami wspólnotę – księstwo Pentapolis.  W skład związku weszły: Fano, Ankona, Pesaro, Sinigaglia oraz w roli przywódcy Rimini, gdzie rezydował książę (łac. Dux). W tym czasie na terenie Biznacjum powstało wiele tego typu związków między miastami, mających na celu wzajemne wspieranie się zarówno handlu jak i obronie. A mimo trudnych czasów interesy Ankony rozwijały się, wciąż opierając się na produkcji purpury, objętej w Bizancjum subsydiami dworu cesarskiego. Barwnik ten używany do barwienia jedwabiów cesarskich,

Marchia

W połowie VIII w. Longobardowie zajęli Egzarchat Rawenny, odrywając Pentapolis od metropolii. Jednakże zaraz potem król Franków, Karol Wielki zniszczył ich państwo, zawłaszczając Ankonę i jej region. Dawne Pentapolis zostało zmienione w marchię (województwo), ze stolicą w Ankonie. 

Republika

W 840 r., gdy frankijskie Cesarstwo Rzymskie przechodziło kryzys, na Ankonę napadli Saraceni, łupiąc i paląc doszczętnie miasto.  Około 1000 r. osłabienie władzy Cesarskiej umożliwiło miastu uzyskanie niepodległości. Ankona stała się republiką morską, ustalając ustrój oligarchiczny, w którym główną rolę odgrywała rada 6 starszych, wybieranych przez terzieri – trzy dzielnice miasta. Zaczęto ponownie bić własną monetę, nazywaną agontano oraz skodyfikowano prawo (Statuti del mare e del Terzenale i Statuti della Dogana).

Przyjaciele i wrogowie

Szybko doszło do starcia młodej republiki z konkurencyjną Wenecją, co pchnęło Ankonę w naturalny sojusz z Raguzą i Bizancjum. Wkrótce flota miasta zaczęła brać udział w krucjatach.

Rozpętana wojna domowa w Cesarstwie, do którego miasto wciąż należało nominalnie, zmusiła Anknonę do zajęcia stanowiska. Poparła ona Gwelfów, podobnie jak Liga Lombardzka, licząc na osłabienie władzy Cesarskiej. Ściągnęło to na nią kilka cesarskich najazdów w 1137 r., 1167 r. oraz w 1174 r., które jednak zdołano odeprzeć. To świadczy jednoznacznie o ówczesnej potędze miasta. 

Wolni

Ankona, w odróżnieniu od innych włoskich miast, nie przeszła w ustrój feudalny. Krótki epizod senioratu, kiedy nad miastem zapanował wywodzący się z pobliskiego Rimini ród Malatesta, spowodowany był epidemią czarnej dżumy i pożarem miasta w 1348 r. Jednakże w ciągu jednego pokolenia Ankona odbudowała zniszczenia i w 1382 r. przegoniła uzurpatorów, odzyskując niepodległość.

Diaspora

Definitywny kres republiki nastąpił w 1532 r., kiedy wchłonęło ją Państwo Papieskie Klemensa VII. Sytuacja geopolityczna w renesansie przywróciła Ankonie wyjątkowe znaczenia na szlaku handlowym z Imperium Osmańskim. Miasto stało się azylem dla wielu greckich uchodźców z terenów bizantyjskich i weneckich zajętych przez Turków.  W 1531 r. powstało bractwo greckich kupców, skupione wokół kościoła Santa Anna dei Greci (dawnego Santa Maria in Porta Cipriana), w którym zezwolono na równoległe odprawiane modłów w rycie prawosławnym jak i łacińskim.

Gwar Lewantu

W 1534 r. Papież Paweł III zezwolił wszystkim kupcom z Lewantu, niezależnie od narodowości i religii na osiedlanie się w Ankonie. Z opisów weneckich podróżników dowiadujemy się, że ulice zatłoczyli Grecy i Turcy, zmieniając charakter miasta. Spowodowało to jednak wybuch niezadowolenia miejscowych, którzy w II poł. XVI w. wymusili na papieżach zmianę decyzji i usunięcie przybyszów. W mieście pozostała nieliczna diaspora grecka oraz Żydzi, którym w państwie papieskim pozwalano się osiedlać jedynie w gettach w Rzymie, Awinionie i właśnie w Ankonie.

Lazaret

W XVIII w. miasto przeszło rozbudowę, powiększono port oraz wzniesiono słynny Lazaret, miejsce kwarantanny dla morskich przybyszów, ówczesne remedium na szerzenie się epidemii.   Po 1797r Ankona wpadła w ręce rewolucyjnych Francuzów i została zamieniona w fortecę.  Epoka napoleońska zamroziła wszelkie życie religijne w mieście, w tym działalność bractwa greckiego. Gdy w 1822 r. otwarto ponownie kościół Santa Anna dei Greci społeczność grecka była na tyle zdziesiątkowana, że po paru latach na wpół opustoszały kościół wrócił w ręce łacinników.

Plac boju

Ankona odegrała również krótki epizod w wojnie o niepodległość Włoch. 29 września 1860 dowodzący papieską armią Christophe Léon de Lamoricière skapitulował tutaj przed francusko-włoską armią,  przekazując tym samym Ankonę Zjednoczonemu Królestwu Włoch.  

Dla polskiego pokolenia Kolumbów nazwa Ankony ma również znaczenie sentymentalne. Historia związała Polaków z włoską Anconą dziejami II wojny światowej. To tutaj polski II korpus generała Andersa stoczył drugą po Monte Cassino najkrwawszą bitwę z Niemcami.

Łuk Triumfalny Trajana w porcie w Ankonie Beta16; http://pl.wikipedia.org/wik... Łuk Triumfalny Trajana w porcie w Ankonie (Beta16; http://pl.wikipedia.org/wik...)