bywajtu

              Cytadela Qaitbay, wzniesiona w 1477 r. na terenie dawnej Latarni Morskiej na Faros. CarstenW; http://en.wikipedia.org/wik... Cytadela Qaitbay, wzniesiona w 1477 r. na terenie dawnej Latarni Morskiej na Faros. (CarstenW; http://en.wikipedia.org/wik...)  

Rhakotis

Aleksander Wielki, największy wódz starożytności, pozostawił po sobie ponad kilkanaście miast noszących taką nazwę, lecz do historii przeszła Aleksandria Egipska. Została założona w 331 r. p.n.e.,  na terenie dopiero co odebranej Persom delty Nilu. Miała pośredniczyć w handlu między Grecją a Doliną Nilu. W wybranym przez Aleksandra miejscu znajdowało się już miasto Rhakotis, które zostało włączone do Aleksandrii w charakterze egipskiej dzielnicy, a jego nazwa przetrwała jako koptyjskie określenie miasta.

Grób wodza?

Kilka miesięcy po założeniu Aleksander opuścił Egipt i nie zobaczył już nigdy więcej Aleksandrii, chociaż miał zostać w niej pochowany – nie wiadomo jednak co się stało z jego ciałem. Po śmierci wodza Egipt przypadł Ptolemeuszowi, który założył w Aleksandrii  stolicę swojej dynastii.

Rekonstrukcja (w pomniejszonej skali) słynnej latarni aleksandryjskiej na wyspie Faros. Aymantarek24; http://en.wikipedia.org/wik... Rekonstrukcja (w pomniejszonej skali) słynnej latarni aleksandryjskiej na wyspie Faros. (Aymantarek24; http://en.wikipedia.org/wik...)

Na styku kontynentów

Wkrótce miasto stało się głównym centrum handlowym w tej części morza śródziemnego, przejmując znaczenie i szlaki po zniszczonych przez Macedończyków miastach Lewantu – przede wszystkim Tyru. Przez miasto płyną handel między Europą,  Azją i Afryką, łącząc cywilizacje śródziemnomorskie z Indiami i Chinami, tutaj zaczynała się jednak z odnóg Jedwabnego Szlaku.

Do dziś na terenie miasta i okolic są widoczne ślady jego przeszłości - widok na ogromną świątynie Taposiris Magna w dzielnicy Abusir. Aymantarek24; http://en.wikipedia.org/wik... Do dziś na terenie miasta i okolic są widoczne ślady jego przeszłości - widok na ogromną świątynie Taposiris Magna w dzielnicy Abusir. ( Aymantarek24; http://en.wikipedia.org/wik...)

Cud świata

W ciągu jednego wieku Aleksand

ria stała się największym miastem świata, skupiając obok dominujących Greków i Egipcjan prawdziwą mozaikę ludów, w tym największą diasporę Żydowską. W jej środowisku powstała Septuaginta, pierwszy zbiór ksiąg biblijnych . Ptolemeusze dbali o rozwój naukowy i kulturowy, czyniąc z Aleksandrii centrum hellenizmu i starożytnej nauki. Przy wejściu do portu, na wyspie Faros zbudowano uważaną za Cud Świata latarnię morską, która obok Biblioteki Aleksandryjskiej stała się symbolem potęgi  miasta.

Pogromy

Aleksandria nie była jednak wolna od czystek etnicznych i pogromów, które wybuchały często między mniejszościami. Już od III w. p.n.e. władcy starali się im zapobiegać i byli często zmuszani wprowadzać wojsko na ulicę, zwłaszcza w kontekście animozji grecko-żydowskich.

Bogaty spadek

W 80 r. p.n.e. Ptolemeusz Aleksander przepisał Rzymianom miasto w spadku, jednakże pełną kontrolę uzyskali dopiero 1 sierpnia 30 r. p.n.e. kiedy zdobył je Oktawian August, a Marek Antoniusz i Kleopatra popełnili samobójstwo. Najpiękniejsza kobieta antyku wolała śmierć od jadu żmii niż Rzymską niewolę, miastu jednak rządy Latynów nie zaszkodziły. Do końca Cesarstwa pozostało ono przodującym ośrodkiem naukowym, skupiając środowisko hellenistycznych gnostyków i filozofów, do których dołączyli później intelektualiści chrześcijańscy.

Frumentacje

Aleksandria miała dla Rzymu także inne, kluczowe znaczenie. Przez jej port wysyłane były dostawy egipskiego zboża, niezbędne dla prowadzenia frumentacji w Rzymie.  Z czasem miasto również otrzymało ten przywilej. 

Teologia

Upadek Cesarstwa Rzymskiego przeszedł w Aleksandrii prawie niezauważony. Miasto wolne od zagrożeń skupiło swą uwagę na sporze teologicznym o monofizytyzm, prowadzonym między jego patriarchą  a patriarchą stołecznego Konstantynopola.

Islam

W  619 r. Aleksandria została zdobyta przez Persów, chociaż prowadzący Święta Wojnę Cesarz Herakliusz odzyskał ją dekadę później to nie na długo, bo już w 641 r. po wielomiesięcznym oblężeniu zdobyli je mahometańscy arabowie. Ze względu na atrakcyjną politykę fiskalną wielu jej mieszkańców przeszło na Islam, a miasto obok Kairu stało się głównym ośrodkiem Kalifatu Egipskiego.

Krucjata

W ciągu trzech wieków Krucjat, krzyżowcy nawet nie śmieli jej zaatakować. Dopiero w 1365 r., już po upadku Królestwa Jerozolimy, królowi Cypru Piotrowi I udało się podczas tzw. krucjaty aleksandryjskiej zdobyć je z zaskoczenia. Sprzymierzone wojska Joanitów, Genui, Wenecji i Cypru szalały w mieście, plądrując i dokonując masowych rzezi, co wstrząsnęło nawet Zachodnią opinią publiczną. Po trzech dniach jednak zdobywcy musieli opuścić miasto.

Na marginesie

W 1517 r. po bitwie pod Ridaniyą Aleksandria wpadła w ręce Turków, pozostając częścią imperium otomańskiego aż do 1882 r., kiedy po długim bombardowaniu przez flotę miasto zostało zajęte przez Anglików.  Miasto przekazano Egiptowi w wyniku procesu dekolonizacyjnego po II wojnie światowej.

                    Panorama na port Aleksandryjski Wing; http://en.wikipedia.org/wik... Panorama na port Aleksandryjski (Wing; http://en.wikipedia.org/wik...)