bywajtu

Środa Śląska to ciekawe pod względem urbanistycznym miasto. Ciekawe dla nas, bo jest dobrym przykładem na to, jak miasta rozwijały się, jak były budowane i planowane. Narysowałam dla Was plan średniowiecznego miasta (z 1211r.). Przy analizie miasta warto zwrócić uwagę na niepasujące elementy, bo takie zaburzenie w rzucie może być dla nas wskazówką, że jest to element przedlokacyjny. Co w ogóle oznacza, że coś jest przed- lub lokacyjne? Nic innego jak to, że dane miasto zostało zbudowane po  (bądź nie) wprowadzeniu aktu lokacyjnego, który był określonym modelem prawnym miasta i określał wzajemne relacje między właścicielem a mieszkańcami (obowiązki i przywileje). Miasta lokacyjne na terenie Europy zachodniej zaczęły powstawać w XII wieku, w Polsce ta "moda" zaczęła się tu ze stuletnim opóźnieniem. 

Joanna Cudziło (Joanna Cudziło)

Poszerzenie drogi (ta owalnicowa forma na środku) było potrzebne do ustawienia wozów. Ludzie się tu zatrzymywali, rozstawiali swoje tragany i samoistnie tworzyło się tu takie zniekształcenie. Jest to element przedlokacyjny, który jak widać miał znaczenie w układzie miasta lokacyjnego, bo został uwzględniony w planie, bez wprowadzenia zmian. Na te elementy nałożono siatkę tzw. lokacyjną. Ponieważ istniała tu wcześniej zabudowa typowo rolnicza, osada i funkcjonowało to dosyć zadawalająco zostawiono dawne elementy bez zmian. Uszanowano więc zabudowę, która istniała tu przed 1211 rokiem.

Widok na rynek i plac, który wyżej opisałam. Mam nadzieję, że teraz widzicie już te zależności i wyoblony, dawny szlak handlowy nie jest już dla Was przypadkową deformacją.

Beata Zdyb/ http://pl.wikipedia.org/wik... (Beata Zdyb/ http://pl.wikipedia.org/wik...)

Kolejny element- ulice. Zwróćcie uwagę na ich nazwy. Nie są przypadkowe- Piekarska, Rzeźnicza, Świdnicka (element przedlokacyjny, można rozpoznać po braku równoległości do ulic Piekarskiej i Rzeźniczej). Ich nazwy wskazują na to, co się odbywało przy danej ulicy. Usługi i rzemiosła były więc koncentrowane przy odpowiednich drogach.

Skoro pokazuję plan średniowieczny to warto wspomnieć o obwarowaniach. Bo skoro miasto średniowieczne to i otoczone murami (co charakterystyczne dla tej epoki) z czterami bramami. Jak widać nazwy bram są analogiczne do nazw ulic, bądź miejsc, z których te bramy prowadzą. Mamy więc bramę Piekarską, Rzeźniczą, Wrocławską i Legnicką.

Do mierzenia miasta posługiwano się tu miarą, która nazywa się sznurowo- prętową. Tak jak my dziś używamy metrów, centymetrów etc. wtedy posługiwano się miarą sznurów i prętów, a powierzchnie mierzono wężyskiem. Jeden pręt to ok. 4,3m. Jeden sznur składał się z 10 prętów. A jedno wężysko to 1sznur x 1 sznur. Analizowane przez nas miasto miało ok. 10 na 9 sznurów (ok. 430m na 390 m).