Historia Cywilizacji
13 osób
Moderatorzy:
    pioter MarcinSz.
Autorzy strony:
    Agata pinot pioter Atavus Ola MarcinSz. WiktorOnoff

Ustawienia strony:

Widoczność: wszyscy
Publikować mogą: autorzy
Moderacja: po publikacji
RSS RSS
Zarejestruj się

21/06/14 od MarcinSz.
W temacie: Polska nowoczesna, Polska zacofana

Od pierwszej szyny do pierwszego zamachu na pociąg

Początki kolejnictwa na ziemiach polskich wiążą się z rozwojem przemysłu w zaborze pruskim. Wąskotorowe koleje konne do transportu rudy żelaza i węgla z kopalń do hut zaczęły jeździć na Śląsku już w pierwszych dekadach XIX wieku. Tego typu kolejkę miała na przykład założona w 1836 r. Huta Laura (Laurahütte) w Siemianowicach Śląskich. Zakład ten wyspecjalizował się zresztą w produkcji szyn. Po zatonięciu w 1842 r. statku z ładunkiem angielskich szyn na budowę linii Wrocław-Mysłowice ratowano się, zamawiając szyny w „Laurze”.

Pierwsza publiczna linia kolejowa w zaborze pruskim - z Wrocławia do Oławy – powstała w tym samym roku. Z kolei trzy lata później w zaborze rosyjskim otworzono odcinek kolei warszawsko-wiedeńskiej z Warszawy do Grodziska. To o nim właśnie mówiono długo, że była to „pierwsza polska kolej”, gdyż ponoć wybudowano ją za polskie pieniądze. Niezupełnie jest to prawdą, gdyż polska spółka budująca odcinek zbankrutowała po wykonaniu 75 proc. robót. Namiestnik Królestwa Polskiego Iwan Paskiewicz (ten sam, który zdusił powstanie listopadowe) zaczął przekonywać wtedy cara Mikołaja I do ratowania inwestycji. Ówcześnie w rosyjskich kołach rządzących panował spory opór przed kolejami żelaznymi, ale car prawdopodobnie uznał, że warto zrobić eksperyment na polskich ziemiach. Wydał zgodę i budowę dokończono z państwowych funduszy. Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska stała się pierwszą publicznie dostępną linią kolejową w Imperium Rosyjskim. W swoich dziejach miała różnych właścicieli, zanim w 1912 r. została ponownie upaństwowiona.

Wkrótce po zainaugurowaniu kolei warszawsko-wiedeńskiej zaczęto budować linię Kraków-Mysłowice. Linia, ukończona w 1847 r., była zaczątkiem sieci w zaborze austriackim. W następnym roku powstały już pierwsze połączenia pomiędzy liniami leżącymi w trzech różnych zaborach. Kolej zaczęła się upowszechniać, pełniąc coraz ważniejszą rolę w gospodarce. Jeszcze w latach 40. nie opłacało się przewozić węgla z Zagłębia Dąbrowskiego do Warszawy, bo mniej kosztowne było jego sprowadzenie drogą morską, a potem Wisłą z Gdańska do stolicy. Wybudowanie linii kolejowej w 1859 r. diametralnie zmieniło tę sytuację. Dzięki kolei Łódź wyrosła na ważne miasto, dystansując Pabianice, Zgierz i inne ośrodki włókiennicze, które nie miały połączeń kolejowych.

Coraz więcej osób przekonywało się też do podróży pasażerskich. A raczej pasażersko-towarowych, gdyż ówczesne pociągi składały się z około 20 wagonów towarowych i 3-4 osobowych. Pociąg jechał około 50 kilometrów na godzinę, a podróż z Warszawy do Krakowa trwała aż 22 godziny. Po drodze urządzano długie postoje, podczas których spożywano na dworcach posiłki. Wagony dzieliły się na cztery klasy, od wyposażonych w kanapy - przeznaczonych dla arystokracji do pozbawionych nawet ławek, w których jeździli chłopi.

W 1862 r. powstała linia łącząca Warszawę z Petersburgiem. Miała szerszy od normalnego rozstaw szyn, zgodny z rosyjskimi standardami. Podczas powstania styczniowego, które wybuchło w następnym roku, doszło do pierwszego na ziemiach polskich zamachu na pociąg. Powstańcy wykoleili na trasie Warszawa-Białystok skład wiozący rosyjskich żołnierzy. Był to wczesny sygnał wielkiej roli, jaką kolej odegra w przyszłości w działaniach wojennych.

 

  • Parowóz Sigl Kolei Warszawsko-Terespolskiej, 1866 r. Parowóz Sigl Kolei Warszawsko-Terespolskiej, 1866 r. (CC-PD-Mark, PD Old/Muzeum Kolejnictwa w W-wie)
Ostatnio komentowane na stronie:
24/12/2015 pioter

Barwy gotyku

Iluminacje w Amiens
2 komentarze, ostatni z 04/03/2019 od pioter
18/06/2014 Agata

Wielki smog londyński

1 komentarz z 21/11/2016 od pinot